Mijnwater verwarmt Heerlense woningen

Op een diepte van 250 tot 700 meter onder het stadsdeel Heerlerheide in Heerlen liggen de met water volgestroomde mijngangen van de voormalige steenkoolmijn Oranje Nassau III. De gangen zijn een soort thermosfles. De watertemperatuur schommelt er, afhankelijk van de diepte, tussen de 17 en 31 graden. Met behulp van onder meer proefboringen is vanaf 2001 gewerkt aan een duurzame bestemming van het mijnwater: warmtelevering aan de wijk ‘Gen Coel’, een omvangrijk nieuwbouw- en renovatieproject van woningcorporatie Weller.

Vanwege het voorbeeldkarakter voor andere mijngebieden in West-Europa werd het 15,8 miljoen euro kostende project voor de helft gedekt met een EU-Interreg-subsidie. Sinds 1 oktober worden in ‘Gen Coel’ de eerste 50 van in totaal 250 koop- en huurwoningen met het mijnwater verwarmd. Ook een bibliotheek, een school, een supermarkt, een stadsdeelkantoor en een café betrekken hun warmte van de mijn.

Een leidingstelsel van zeven kilometer brengt het mijnwater uit vier met elkaar verbonden putten naar een energiecentrale. Deze centrale heeft Weller speciaal voor het mijnwatersysteem laten bouwen. Warmtewisselaars transporteren de warmte naar het wijkverwarmingsnet en vervolgens naar de vloerverwarming van de woningen en de gebouwen. Omdat het water in een gesloten systeem circuleert, kan het na afkoeling gebruikt worden voor de koeling van de gebouwen.

Weller krijgt het opgepompte grondwater uit de mijngangen als ‘halffabrikaat’ aangeleverd van de gemeente Heerlen. De gemeente is eigenaar van Corio Energy, de productiemaatschappij die het mijnwater wint. Woningbouwcorporatie Weller steekt met het project haar nek uit, vindt directeur Jack Gorgels. Hij herinnert eraan dat de mijnsluitingen in de regio zorgden voor grote werkloosheid en voor sociale desintegratie en verloedering van buurten.

‘Dat had ook een dramatisch effect op het woningbestand in Heerlerheide. Bijna niemand wilde hier iets huren. Medio jaren negentig besloten we samen met de bewoners, de gemeente en bedrijven om de wijk met sloop en nieuwbouw nieuw leven in te blazen. De gemeente kwam toen met het idee van energiewinning uit de oude mijngangen. De sociale samenhang combineren met milieu en duurzaamheid leek ons wel een mooie, zonder trouwens goed te weten waaraan we begonnen. Met mijnwater als energiebron was nog nergens kennis en ervaring opgedaan.’

Huurdersvoordeel

Toen er flink aan het plan was gerekend en het juridisch, organisatorisch en economisch haalbaar bleek, groeide het enthousiasme. Gorgels: ‘De uitstoot van CO2 wordt met dit systeem met 55 procent gereduceerd. Het belangrijkste is misschien nog wel dat we iets doen aan de almaar stijgende energierekening. Met dit project willen we bewijzen dat je duurzaam gewonnen energie kunt inzetten zonder huurders extra kosten te rekenen. De tarieven zullen niet boven de normale energietarieven uitkomen en mogelijk zelfs minder snel meestijgen. We hebben geen winstoogmerk met de energiecentrale. De woningen hebben het hele jaar ook een optimaal binnenklimaat dankzij extreme isolatie, deels bekostigd uit de Unieke Kansen Regeling van SenterNovem.’

Wethouder en mijnwerkersdochter Riet de Wit (SP, economie, buurtgericht werken) beschouwt het mijnwaterproject als ‘het slaan van een brug’ tussen het nog steeds niet helemaal verwerkte mijnverleden en de ambitie van Heerlen om koploper te zijn in kennisontwikkeling op het gebied van duurzame energie.

‘Veel van wat aan de mijnen herinnerde, is na 1970 rigoreus gesloopt. Dat heeft veel mensen pijn gedaan. Met de generatie die ondergronds werkte en Nederland decennialang van steenkool voorzag, is weinig respectvol omgegaan. Door mijnwater in te zetten als duurzame energiebron bij stadsrenovatie kunnen we eindelijk iets terugdoen. Het waren ook oud-mijnwerkers die ons tot op de vierkante meter nauwkeurig vertelden waar je moest boren om het mijnwater naar boven te halen. Berekend is dat investeringen in het project over 25 jaar terugverdiend kunnen zijn.’

De levering van het mijnwater zal overigens niet tot Heerlerheide beperkt blijken. De Wit heeft voor elkaar gekregen dat, als blijkt dat het mijnwatersysteem goed werkt, ook de kantoorgebouwen van het CBS en het pensioenfonds APG (voorheen ABP) met mijnwater verwarmd en gekoeld worden.