‘Menukaart’ voor bedrijventerrein

De Friese commissaris John Jorritsma (VVD ) is voorzitter van de interbestuurlijke werkgroep die de handreiking heeft geschreven. Het stuk, getiteld Regionale kansen voor kwaliteit, is een coproductie van de ministeries van Vrom en Economische Zaken, de gemeente- en provinciekoepels VNG en IPO.

De handreiking is vooral gericht op betere regionale samenwerking. Het document is gekoppeld aan een door IPO en VNG ondersteunde convenant, waarmee de ministerraad naar verwachting vandaag instemt. Volgens de convenanttekst zijn gemeenten verplicht om binnen twee jaar regionaal samen te werken onder regie van de provincie.

De VNG heeft in een brief aan minister Cramer (Vrom, PvdA) wel bepleit dat uitzonderingsgevallen mogelijk moeten zijn, mits wordt voldaan aan rijksdoelstellingen. In de handreiking staat verder dat regionale samenwerking ‘op zichzelf juridisch niet afdwingbaar’ is.

Zuinig

De handreiking beschrijft een reeks mogelijke oplossingen die gemeenten en provincies kunnen toepassen om dure herstructureringsoperaties van de grond te tillen. Ook worden praktische tips gegeven voor succesvolle samenwerking bij de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen. Jorritsma beschouwt de handreiking als een ‘menukaart’, waaruit gemeenten en provincies naar believen de voor hen meest geschikte strategie kunnen selecteren.

‘De kaders zijn gesteld in het rijksbeleid en in het convenant. Maar elke regio heeft een eigen aanpak nodig’, weet Jorritsma, die in zijn vorige functie als directeur van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij veel praktijkervaring heeft opgedaan met de herstructurering van verouderde terreinen. Niet alleen voor gemeenten verandert er veel, ook de provincies krijgen een andere rol. Jorritsma: ‘Provincies moeten niet te benauwd zijn om het hun wettelijk toekomende instrumentarium in te zetten. Faciliteren en ondersteunen hebben altijd de voorkeur, maar soms kan het niet anders.’

Verliezers

Gemeenten moeten zich er volgens Jorritsma van bewust zijn dat niet valt te ontkomen aan regionale planning en afstemming. Alleen al vanwege de breed onderschreven beleidsopvatting om zuinig te zijn op de open ruimte, is dit noodzakelijk. ‘En samenwerking’, waarschuwt Jorritsma, ‘kan ook betekenen dat soms iemand aan het kortste eind trekt. That’s all in the game.’

De handreiking gaat via het kabinet naar de Tweede Kamer, en wordt naar verwachting vanaf vandaag gepubliceerd op de websites van onder meer Vrom en Economische Zaken. Later wordt het document in boekvorm verspreid onder alle gemeenten en provincies.

Financiële hobbels

Het convenant over bedrijventerreinen, waarmee de ministerraad naar verwachting vandaag instemt, krijgt de steun van de gemeente- en provinciekoepels VNG en IPO. Maar er is nog wel veel discussie over het geld. Het Rijk heeft eerder 400 miljoen euro gereserveerd voor de herstructurering van in totaal 6500 hectare bedrijfsterrein tot 2013. Provincies zouden eenzelfde bedrag beschikbaar stellen. Nog eens 1,8 miljard euro zou moeten komen van onder meer gemeenten, Europese fondsen en private partijen.

De provinciale inbreng staat inmiddels ter discussie. En als de provincies niet bereid zijn tot cofinanciering, dreigt de VNG haar steun aan het convenant in te trekken. Het IPO wil eerst duidelijkheid van het kabinet over ‘aard en omvang’ van de aangekondigde korting op het provinciefonds. ‘Pas dan kunnen we aangeven in hoeverre we de intentie tot cofinanciering gestand kunnen doen’, zegt Ton Heeren, senior adviseur Ruimtelijke Ontwikkeling bij het IPO.

Steun van gemeenten

Een overgrote meerderheid van de gemeenten steunt het uitgangspunt van regionale samenwerking bij de aanleg en herstructurering van bedrijventerreinen. Een ledenraadpleging door de VNG heeft uitgewezen dat ruim 70 procent het convenant met Rijk en provincies steunt. 12 procent stemt onder voorbehoud in, 16 procent is tegen.

Gemeenten merken wel op dat samenwerking geen doel op zichzelf mag zijn, en dat er meer geld op tafel moet komen voor herstructurering. De inbreng van private partijen, ook financieel, blijft volgens de VNG in het convenant onderbelicht.

In een brief aan minister Cramer (Vrom, PvdA) schrijft de VNG dat economische belangen altijd zwaarder moeten wegen dan ruimtelijke belangen. Verder vindt de gemeentekoepel dat er bij provincies meer oog moet zijn voor de noden van plattelandsgemeenten die lokale bedrijventerreinen willen ontwikkelen. De focus is volgens de gemeentekoepel nu te veel gericht op ‘grotere steden’ en locaties bij hoofdinfrastructuur.