Kuipers laat bouw nabij geitenhouderij ongemoeid

Ondanks de verhoogde kans op longontsteking verstrekken gemeenten volop vergunningen voor woningbouw vlak bij al bestaande geitenboerderijen. Demissionair minister Ernst Kuipers (VWS) is echter niet van plan landelijke voorzorgsmaatregelen te nemen. Dat zegt hij in reactie op vragen van Kamerlid Eva van Esch (PvdD).

De aanleiding was een artikel in de Gelderlander. Vanwege een verhoogd risico op longontsteking (tot 60 procent meer kans) in de directe omgeving van een geitenhouderij, adviseert de GGD om geen woningen of scholen te bouwen in een straal van twee kilometer rondom geitenboerderijen.

Nieuwe woonwijken

Toch staan veel gemeenten de bouw van nieuwe woonwijken vlak bij geitenstallen toe. Dat komt deels door de enorme vraag naar woningen. ‘Veel Gelderse gemeenten worden door de inwoners, maar vooral ook door het Rijk gepusht snel en meer woningen te bouwen’, is te lezen in de regionale krant. Naar schatting wonen in Nederland 1,7 miljoen mensen op minder dan twee kilometer afstand van een geitenhouderij (cijfers uit 2019).

Geen informatieplicht

In veel gevallen worden de nieuwe bewoners niet actief geïnformeerd over de risico’s van wonen naast een geitenstal. Maar volgens de D66-minister had dat ook niet gehoeven. ‘Er is geen verplichting om toekomstige bewoners hierover te informeren. Het staat mensen vrij om te kiezen voor een woning in de buurt van veehouderijen, waaraan mogelijk bepaalde gezondheidsrisico’s zijn verbonden, net zoals mensen kunnen kiezen voor een woning naast een drukke snelweg of een vliegveld, waar de luchtkwaliteit ook minder kan zijn dan in andere gebieden’, schrijft Kuipers in zijn reactie.

Niet bindend

Daarentegen is het college van B en W wel verplicht om de GGD advies te vragen voordat zij besluiten neemt die belangrijke gevolgen kunnen hebben voor de publieke gezondheidszorg. Het GGD-advies moet worden overwogen, maar is niet bindend. In hoeverre lokale overheden de aanbeveling overnemen weet Kuipers niet. In enkele gemeenten is de afstand tot geitenhouderijen wel in de lokale besluitvorming meegenomen. Zo besloot de gemeente Hollands Kroon in 2021 om in ieder geval niet op 500 meter afstand te bouwen, in afwachting op het VGO-eindrapport (Veehouderij en Gezondheid Omwonenden). Maar vrijblijvend is het advies allerminst. ‘De gezondheid moet een belangrijke factor zijn in de afwegingen, maar het is niet altijd de beslissende factor’, aldus de bewindspersoon.

Geen landelijke maatregelen

Weliswaar beschikt de minister over diverse (juridische) instrumenten om gezondheidsrisico’s te voorkomen. Maar wanneer het gaat om lokale besluiten, is landelijk ingrijpen alleen mogelijk ‘als de lokale bestuurders daadwerkelijk tekortschieten’, of in ‘ernstige of urgente’ gebiedsoverstijgende situaties, stelt Kuipers. En zover wil de bewindsman (nog) niet gaan. ‘Zolang er onvoldoende duidelijkheid is over de oorzaak, zijn er geen aanknopingspunten voor specifiek beleid en kan de overheid geen landelijke maatregelen voorstellen.’

Stikstofaanpak

Om te voorkomen dat gemeenten toch vergunningen afgeven die leiden tot de bouw van woningen of scholen in de buurt van geiten, wil de minister lokale besturen op het hart drukken dat het belangrijks is ‘om de gezondheid van omwonenden mee te wegen bij de inrichting van landelijke gebieden.’ In het kader van de stikstofaanpak zet Kuipers zich naar eigen zeggen in om te zorgen dat bij de (her)inrichting van landelijk gebied rekening wordt gehouden met de gezondheid van omwonenden.