Koplopers en klaplopers

Alle provinciebesturen hebben eind maart schriftelijk aan CDA-staatssecretaris Joop Atsma van Infrastructuur en Milieu laten weten welke vorderingen tot nu toe zijn gemaakt bij de vorming van de omgevingsdiensten. Uit de twaalf brieven rijst een diffuus beeld op: in sommige provincies zijn forse stappen gezet, terwijl in andere regio’s ogenschijnlijk weinig tot niets concreets is gebeurd. Ook zijn er nog altijd gemeenten die zich aan de gesprekken over omgevingsdiensten onttrekken.

 

Diverse provincies spreken in hun brief de staatssecretaris er op aan dat een door het kabinet aangekondigde bezuiniging van 100 miljoen euro naar hun mening van tafel moet. Volgens het kabinet levert de vorming van omgevingsdiensten efficiencyvoordelen op en kan daarom worden gekort op het ‘Provincie en of Gemeentefonds’. Provincies en gemeenten wijzen er op dat de hele operatie in eerste instantie geld kost in plaats van oplevert.

 

Het kabinet wil dat provincies en gemeenten milieutaken onderbrengen bij omgevings- of regionale uitvoeringsdiensten (rud’s). Het gaat om vergunningverlening, toezicht en handhaving. Doelstelling is het tegengaan van versnippering, en het verhogen van de kwaliteit. Door de komst van de rud’s veranderen duizenden ambtenaren van werkgever en of werkplek.

 

Staatssecretaris Atsma heeft gedreigd met ingrijpen als deze zomer onvoldoende vooruitgang is geboekt met de vorming van de diensten.

 

Overzicht per provincie

 

DRENTHE Ambtenaren van de provincie Drenthe, gemeenten en waterschappen zijn niet in staat gebleken om een goede oplossing uit te werken. Bestuurders moeten nu ‘aangeven hoe verder te gaan’. Eind april is er een ambtelijke conferentie onder leiding van een extern aangestelde procesregisseur, eind mei volgt een bestuurlijke conferentie. Gedeputeerde Staten hebben er ‘vertrouwen’ in dat het goed komt, schrijven zij aan staatssecretaris Atsma.

 

GRONINGEN De provincie Groningen en de meeste gemeenten zijn voor de komst van één omgevingsdienst, eventueel met meer vestigingen. Vier gemeenten willen een tweede rud. De provincie pleit voor minder hoge eisen aan het opleidingsniveau van medewerkers.

 

FLEVOLAND Almere, Lelystad en Zeewolde werken samen met de provincie Flevoland aan de oprichting van een omgevingsdienst. Samen zijn zij echter te klein om een kwalitatief volwaardige rud te kunnen vormen. Dronten, Noordoostpolder en Urk zijn uit het aanvankelijk provinciebrede overleg gestapt. Directe aanleiding hiervoor was een motie in de Eerste Kamer, waarin de senaat uitsprak dat de vorming van rud’s ‘niet bij wet dient te worden opgelegd’ en dat ‘het primaat bij de gemeenten moet liggen’. Dronten, Noordoostpolder en Urk willen alle Wabo-taken samen gaan uitvoeren. De provincie weigert taken onder te brengen bij het beoogde samenwerkingsverband van de drie uitgestapte gemeenten, omdat dit ‘te vrijblijvend, onvoldoende toekomstvast’ en ‘niet robuust’ zou zijn. Gedeputeerde Staten hopen de komende weken alle partijen alsnog op één lijn te krijgen.

 

LIMBURG Welke kant het opgaat in Limburg, is nog onduidelijk. Gemeenten zijn op alle mogelijke manieren met elkaar in gesprek, binnen en buiten de regio, en werken aan verschillende modellen. ‘Het beeld is nog niet dekkend voor Limburg’, concludeert het provinciebestuur.

 

NOORD-BRABANT In Noord-Brabant wordt gewerkt aan de vorming van vier omgevingsdiensten: West-Brabant, Midden-Brabant, Brabant Noordoost en Brabant Zuidoost. De provincie onderzoekt nog op welke wijze ‘bovenregionale aspecten’ van het werk georganiseerd moeten worden. Dan gaat het onder meer om de samenwerking met het Openbaar Ministerie, rijksinspecties en waterschappen, en om ‘continue professionalisering in termen van kwaliteitsborging, informatieuitwisseling en innovatie’.

 

FRIESLAND Hoewel er nog diverse onderzoeken lopen, gaat de provincie Friesland er van uit dat er per 1 januari 2013 ‘een robuuste rud operationeel zal zijn’. In Friesland leven ‘grote zorgen’ over de financiële kant van de zaak. Het kabinet zou onvoldoende inzien dat de kost voor de baat uit gaat.

 

GELDERLAND In Gelderland wordt gewerkt aan de komst van zeven, of eigenlijk acht, omgevingsdiensten. De werkgebieden komen overeen met de zeven Wgr-regio’s. Sommige gemeenten brengen extra taken in. Daarnaast wil Gelderland ‘zeer complexe taken’ (brzo en ippc) op provinciaal niveau blijven uitvoeren, omdat dit alleen op die schaal goed zou kunnen.

 

OVERIJSSEL Twee zogeheten netwerk-rud’s zijn in de maak in Overijssel: een voor de regio Twente, een voor IJsselland. Gemeenten willen al hun Wabo-taken bij deze omgevingsdiensten onderbrengen. Essentie van een netwerk-rud is dat alleen virtueel, en dus niet fysiek, één organisatie ontstaat. Overijssel heeft zich er aan gestoord dat staatssecretaris Atsma eerder schreef dat in Gelderland en Zuid-Holland stappen voorwaarts waren gezet, en dat andere provincies hierbij achterbleven. Volgens GS van Overijssel doet dit geen recht aan de inspanningen in deze provincie. Overigens heeft Overijssel nog wel extra tijd nodig: hoewel Atsma in juni duidelijkheid wil van alle provincies, stelt Overijssel pas begin juli een definitief plan te kunnen aanleveren.

 

NOORD-HOLLAND Op initiatief van Amsterdam, Haarlemmermeer, Zaanstad en het provinciebestuur van Noord-Holland wordt onder de noemer ‘Noordzeekanaalgebied Plus’ gewerkt aan de vorming van een gezamenlijke omgevingsdienst. De provincie brengt haar taken hierbij onder. De initiatiefnemers hopen zoveel mogelijk gemeenten bij hun plannen te betrekken. Streep door de rekening is dat de milieudienst IJmond zelfstandig verder wil. Dit heeft tot gevolg dat ook Velsen, mede- eigenaar van de milieudienst IJmond, is afgehaakt. Deze gemeente trok aanvankelijk samen op met Amsterdam, Haarlemmermeer en Zaanstad. Haarlem zoekt aansluiting bij IJmond. De rud Noordzeekanaalgebied Plus kan ‘naar verwachting’ op 1 juli 2012 of anders op 1 januari 2013 draaien. De provincie is teleurgesteld dat de milieudienst IJmond en andere gemeenten niet aanhaken bij het Noordzeekanaalgebied.

 

In de regio Noord-Holland Noord willen drie milieudiensten verder gaan als afzonderlijke omgevingsdiensten. Voor bovenregionale taken komt er een aparte ‘paraplu’. De gemeenten Koggenland en Langedijk weigeren deelname. De provincie vindt de in Noord-Holland Noord beoogde opzet ‘kwetsbaar en minimaal’. Maar: ‘Voor verdergaande varianten is bij het merendeel van de gemeenten geen draagvlak.’ De regio Gooi en Vechtstreek laat onderzoeken of samenwerking mogelijk is met Flevoland, milieudienst SBG (Amersfoort), en de milieudienst Zuidoost Utrecht. Op verzoek van de provincie wordt tevens gekeken naar samenwerking met Noordzeekanaalgebied Plus.

 

ZUID-HOLLAND De provincie Zuid-Holland verwacht dat vóór 2013 alle gemeenten deelnemen aan een rud binnen het gebied van de eigen veiligheidsregio. Bijna alle partijen brengen meer taken in dan landelijk afgesproken. Dordrecht heeft al haar bouw- en woningtoezichttaken ondergebracht bij de reeds draaiende Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid. Ook gemeenten in de regio Hollands-Midden overwegen hun bwt-taken over te hevelen naar een omgevingsdienst. De provincie gaat al haar taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving bij de rud’s onderbrengen. De omgevingsdienst Haaglanden kan medio 2012 starten. De milieudienst DCMR Rijnmond voert sinds 1 januari ook provinciale taken uit en draait al als omgevingsdienst. Vier gemeenten op Goeree Overflakkee willen met ingang van 2012 toetreden tot de DCMR.

 

In de veiligheidsregio Hollands-Midden willen gemeenten die nu zijn aange sloten bij de Milieudienst West-Holland, verder als rud onder de vleugels van deze bestaande dienst. Hetzelfde geldt voor de tot de Milieudienst Midden- Holland behorende gemeenten. Toch laat de provincie via een ‘nadere interne verkenning’ onderzoeken of er voor de regio Hollands-Midden één rud zou moeten komen. Dit mede naar aanleiding van een conflict over de benoeming van een directeur bij de Milieudienst Midden-Holland. Los hiervan is de provincie met vijf nog niet aangesloten gemeenten in gesprek om hen te bewegen bij de toekomstige rud West-Holland onderdak te zoeken.

 

ZEELAND Alle dertien gemeenten, het waterschap Scheldestromen en de provincie Zeeland hebben eind maart een intentieverklaring ondertekend voor de oprichting van één gezamenlijke omgevingsdienst per 1 januari 2012. Sommige gemeenten willen taken voor ‘lichtere/eenvoudiger’ bedrijven echter zelf blijven uitvoeren. Dit is in strijd met het landelijk afgesproken basistakenpakket. Andere gemeenten en ook de provincie brengen daarentegen extra taken in.

 

UTRECHT De provincie Utrecht kent drie milieudiensten, en een regio met vijf gemeenten die niet bij een milieudienst zijn aangesloten. Ondanks ‘de nodige inventarisaties en analyses’ is nog onduidelijk wie met wie gaat samenwerken en in welke vorm. Het stadsbestuur van Utrecht meent zelfstandig te kunnen blijven werken, maar de provincie gelooft niet dat dit haalbaar is. De provincie hoopt eind mei duidelijkheid te kunnen geven over ‘het verdere plan van aanpak’.