Klimaatadaptief bouwen nog teveel publieke opgave

De verantwoordelijkheid en de kosten voor klimaatadaptief bouwen liggen vaak bij publieke overheden. Maar dat komt niet omdat marktpartijen niet willen meedoen, maar vooral omdat ze niet of nauwelijks worden betrokken bij klimaatadaptieve plannen. Dat blijkt uit een rapport van adviesbureau &Flux, geschreven in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Volgens de opstellers moeten de partijen vaker met elkaar aan tafel.

Duurder

Het ontwikkelen van bouwplannen gebeurt steeds vaker in combinatie met het nemen van maatregelen die inspelen op de klimaatverandering. Het bouwen van waterbergingssystemen in een wijk bijvoorbeeld, het verwijderen van verharding in de openbare ruimte of de aanleg van groene daken. Maar het nemen van klimaatadaptieve maatregelen is in veel gevallen duurder dan traditionele bouw, en vaak komen de kosten van onderhoud uiteindelijk bij gemeenten terecht. Die kosten zijn bovendien vaak ook hoger, omdat ze niet passen in het reguliere onderhoudsprogramma van een gemeente.

Uitvoerbaar

Maar volgens de opstellers zien veel marktpartijen het ook graag anders. Als een overheid hoge eisen stelt aan de klimaatadaptieve waarde van de opdracht, dan is het beter om bouwpartijen daar veel eerder bij te betrekken. Zo kunnen bouwers en ontwikkelaars eerder aangeven welke maatregelen eenvoudig uitvoerbaar zijn en welke niet, zodat vertraging of hoge kosten in een project vermeden kunnen worden. Bovendien kunnen marktpartijen eerder in het bouwproces alternatieven aandragen of ‘meekoppelkansen’ aangeven. Het rapport geeft het voorbeeld van een nieuwe speeltuin die zo kan worden aangelegd dat er bij heftige regenval bassins ontstaan waarin water wordt opgeslagen en vertraagd kan worden afgevoerd. Het voordeel van het combineren van verschillende opgaven kan er ook voor zorgen dat de extra kosten voor klimaatmaatregelen tussen de projecten kunnen worden verdeeld.

Kosten

Maar de kosten voor klimaatmaatregelen stoppen niet bij de aanleg. Volgens het rapport wordt er bij projecten sneller gekozen voor maatregelen in de openbare ruimte in plaats van maatregelen aan de woningen. Dat komt vaak doordat het makkelijker te realiseren is, en doelen vaak ook op die manier kunnen worden behaald. Het probleem daarvan is dat het onderhouden van die klimaatsystemen een publieke taak wordt, en niet wordt neergelegd bij de ontwikkelaar of bewoner. Gemeenten zouden dat kunnen oplossen door het sluiten van een anterieure overeenkomst, waarbij de initiatiefnemer zich verplicht tot een bijdrage in de kosten voor planontwikkeling en de aanleg van openbare voorzieningen. Daarnaast kan een gemeente ook in de aanbesteding opnemen dat klimaatadaptieve maatregelen nog voor een bepaalde periode worden onderhouden door de bouwende/ontwikkelende partij.