Interprovinciaal Overleg wil betere inspectie chemiesector

Op de 408 bedrijven in Nederland die met gevaarlijke stoffen werken, heeft de inspectie in 2021 negen zware overtredingen geconstateerd en deden zich twee grote incidenten voor. Die twee incidenten, waaronder de emissie van acrylonitril en blauwzuur door het chemiebedrijf AnQore in Limburg in juni 2021, zijn ernstig genoeg dat ze bij de Europese Commissie zijn gemeld.

Rapport

Dat staat in de rapportage Staat van de Veiligheid, die staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat dinsdag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Het Interprovinciaal Overleg (IPO) is via de provinciale omgevingsdiensten deels verantwoordelijk voor de inspectie van de 408 bedrijven die vallen onder de wet Besluit risico's zware ongevallen 2015 (Brzo). Vanwege die stijging van ernstige overtredingen (in 2020 drie, in 2021 negen) wil het IPO in gesprek gaan met de Brzo-omgevingsdiensten, schrijft het in een brief aan de staatssecretaris.

Overtredingen

De regio Zuid-Holland/Zeeland telt de meeste brzo-bedrijven, vanwege de haven van Rotterdam. In totaal zijn het er 144, waarvan 46 overslag- en transportbedrijven en 36 bulkchemiefabrieken. In deze regio zijn zes van de negen ernstige overtredingen geconstateerd. Het grootste totale aantal overtredingen zag de inspectie in de regio Noord-Brabant, waar zich 73 brzo-bedrijven bevinden (twintig in de fijnchemie en zeventien in de handel en distributie). Vooral het industriepark in de gemeente Moerdijk, aan de oever van het Hollands Diep, is er een belangrijk chemiecluster. Maar dat Noord-Brabant zoveel overtredingen telt, kan komen doordat de provincie aan de omgevingsdiensten oplegt dat elk bedrijf zowel aangekondigd als onaangekondigd geïnspecteerd wordt.

Inspectie

In totaal was 60 procent van de brzo-bedrijven in overtreding ten tijde van een inspectie. Meestal ging het om het niet volledig volgen van de voorgeschreven veiligheidsprocedures. Negentig procent van de inspecties was duidelijk aangekondigd. Dit laatste is noodzakelijk, zo beschreven onderzoekers van de Vrije Universiteit in een evaluatie in 2019. Zij noteerden in hun rapport:

'In zeer complex geworden industrieën als de chemische industrie is het voor toezichthouders vaak niet meer mogelijk de veiligheid van systemen te beoordelen zonder hulp van ontwerpers en operators van deze systemen. In deze gevallen is de toezichthouder zowel voor de verkrijging als de interpretatie van informatie afhankelijk van bedrijven. Onder meer snelle technologische ontwikkeling, complexiteit en specificiteit van systemen spelen hierbij een rol, evenals beperkte budgettaire en personele capaciteit bij inspectiediensten.'

Aankondigen

De discussie over het wel of niet aankondigen van inspecties woedt minstens sinds 2012. Toen vond een ongeluk plaats bij het bedrijf Chemie-pack in Moerdijk, Noord-Brabant. Tijdens het overpompen van vloeistoffen moet de brand zijn ontstaan, die zich kon uitbreiden dankzij grote aantallen bulkcontainers. Later bleek dat het bedrijf de funest gebleken veiligheidsovertredingen had kunnen verdonkeremanen doordat de inspecties aangekondigd waren.

Incidenten

Grote incidenten worden standaard onderzocht door de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Het rapport over het ongeluk bij AnQore kwam dinsdag uit.

Een saillant detail is dat precies op de dag vóór het incident en op de ongeluksdag zelf de inspectie was langs geweest.

Nog lopend zijn onderzoeken naar het vrijkomen afgelopen april van nikkelstof bij BASF in De Meern bij Utrecht, de explosie op een Italiaanse chemicaliëntanker aan de kade in de Rotterdamse haven, het ontsnappen van 26 ton kookgas bij Tata Steel in Velsen-Noord, de lekkage van veertig ton etheen bij DOW Chemical Terneuzen, en het vrijkomen van een grote hoeveelheid fenol bij het logistieke bedrijf Stolthoven in Moerdijk.