Veel fraaie kralen maar nog geen ketting

'Er gebeuren hele mooie dingen, ik zie ze als schitterende kralen. Om de gehele waarde ervan te overzien, zouden ze aan een ketting moeten worden geregen.' Dat zegt Jacqueline Cramer in een reactie op de serie artikelen in Binnenlands Bestuur over duurzame innovaties bij de overheden.

Regionale platforms
En dat gebeurt nog te weinig. Er is volgens Cramer behoefte aan regionale platforms, die kunnen schakelen tussen de honderden lokale kralen en de grote nationale en internationale entiteiten met hun grote energiedoelen. De Metropoolregio, zeg maar 'de wijde omgeving van Amsterdam', met in totaal 2,3 miljoen inwoner, is volgens haar zo'n entiteit van de geschikte schaal.  'We zien dat allerlei gemeenten wat doen. De een richt zich op scholen, de ander op de sporthallen en zwembaden en velen zijn bezig met het gemeentehuis. Maar weet je wat het is? Niemand doet het allemaal tegelijk! Wij kunnen met het platform snel de kennis in de regio delen via 'communities of practice'. Daarmee kun je terugkoppelen naar andere gemeentes, opschaling in de regio bereiken en in geval van problemen zo nodig in 'Den Haag' aan de bel trekken.'

Duurzame transitie
Ook Saskia Lavrijssen, hoogleraar Economische regulering energie- en watermarkt aan de Universiteit van Tilburg vindt het een goede ontwikkeling dat er veel duurzame initiatieven plaatsvinden. 'Met dit soort experimenten toont de overheid samen met de markt aan dat innovaties daadwerkelijk slagen in de praktijk.' Ze mist echter een meer centrale en regionale regie waardoor duurzame initiatieven sneller een kans krijgen. 'Netbeheerders zouden samen met  provincies en Rijkswaterstaat een lokale duurzame transitie kunnen bevorderen. Netbeheerders zouden kennisleemten bij lokale overheden kunnen aanvullen en hen van advies kunnen voorzien, bijvoorbeeld over maatschappelijke kosten-baten analyses. Dat zou in een 'Wet CO2-arme energievoorziening' moeten worden verankerd.

Klimaatcommissaris
Lavrijssen bepleit een Klimaatcommissaris die als een onafhankelijke autoriteit het geheel kan overzien. 'Deze nieuwe commissaris zou ook uitstekend kunnen samenwerken met de Deltacommissaris die een dergelijk onafhankelijke positie op gebied van dijkversterking en klimaatbestendigheid bekleedt.'

Dijken vestevigen
Dit najaar passeerden in Binnenlands Bestuur schitterende voorbeelden van duurzame innovaties bij overheden  de revue. Waterschap Hunze en Aas en de provincie Groningen gaan dijken verstevigen met tot klei gerijpt slib dat het water in de Eems-Dollard vertroebelde. Grote steden als Amsterdam en Rotterdam maken steden meer klimaatbestendig door waterberging aan te brengen, onder meer via groene daken. Bittere noodzaak, want in zomerse perioden neemt de hittestress toe en na een plensbui loopt de zakkende stad steeds vaker onder.

Energieneutraal
Arnhem werkt aan innovatieve auto's die op waterstof lopen. Texel (en Ameland) zijn zo'n beetje energie-neutraal en kunnen de oude kabels en leidingen naar het vasteland eigenlijk afbreken. En wat te denken van de ijsverwarmingsinstallatie in de kelder van het gemeentehuis van Peel en Maas?

Nog meer
En er is veel meer. Helmond laat zien dat je duurzaamheid breder moet zien, bijvoorbeeld door met burgerinitiatieven zwerfafval te verminderen en kringloopwinkels te bemensen. Dat bewijst ook een waterschap als Rivierenland dat probeert zoveel mogelijk GWW-werk op groene wijze aan te besteden en ook extra punten op de gunningslijst uitdeelt aan aannemers die mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt of lokale onderaannemers inzetten op het ingetekende werk. Rijkswaterstaat koopt duurzaam kantoormeubilair in waarbij zoveel mogelijk oude bureaus, stoelen en kasten zijn opgeknapt.

Serieus
In deze serie artikelen zochten we naar soms extravagante, tot de verbeelding sprekende voorbeelden. Maar er zijn veel initiatieven op energie en afvalgebied waarmee lokale en regionale overheden, niet zelden in nauwe samenwerking met maatschappelijke organisaties overal in Nederland, laten zien dat duurzaamheid menens is en dat 'klimaatneutraal Lutjebroek' en 'circulair Hendrik-Ido-Ambacht' volstrekt serieus is.

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur van deze week (inlog)