De gemeente als ondernemer (2)

Het Rijk wil dat gemeenten meer taken gaan uitvoeren en belastinggeld efficiënter en doelmatiger gaan besteden. Wat kunnen gemeenten leren van de markt, als ze met minder geld meer moeten realiseren? Focus aanbrengen, investeren en lean organiseren.

Focus kun je aanbrengen door je te concentreren op leegstand, of op een goed voorzieningenniveau, zoals een - voor de burgers - aantrekkelijk winkelcentrum, een leuke haven en goede infrastructuur. Focus op je doelgroep; dat zijn burgers en bedrijven in de regio, maar ook bedrijven en toeristen daarbuiten. Focussen kan betekenen dat je rendabele maar ook dat je onrendabele activiteiten ontplooit. Dat doe je niet in een achterkamertje, maar door te luisteren naar de burgers (waarom wonen/werken jullie hier, wat is hier wel/niet leuk) en daarnaar te handelen. Versterk de sterke punten en doe wat aan de zwakke punten. Dus geen inspraakavondje voor de bühne, maar samenspraak en samenwerking. Daarmee creëer je niet alleen draagvlak, het past bovendien in de participatiemaatschappij om burgers actief te betrekken bij de koersbepaling van de gemeente.

Investeren betekent dat kosten voor de baten uitgaan. Dat kan bijvoorbeeld door te zorgen voor goede voorzieningen en lage huren te vragen aan jonge starters en sociale initiatieven. Maar ook: niet de zoveelste Blokker of Hema aantrekken, maar bijvoorbeeld een 3Dprint-sieradenwinkeltje in hartje centrum. Groenvoorzieningen en speeltuintjes aanleggen in plaats van slopen of alleen onderhouden. Breng kunst en humor aan in je voorzieningen. Muziekscholen subsidiëren in plaats van de subsidie stopzetten. Creëer gelegenheden waar mensen samen kunnen komen en samen - bij voorkeur eigentijdse - dingen kunnen doen. Dat hoeft geen bakken met geld te kosten en kan ook best in een leegstaand pand. Kortom, zorg dat mensen het prettig wonen en werken vinden.

Lean organiseren is bedoeld om meer klantwaarde (voor de burgers) te realiseren. Dit kan door standaardisatie en een cultuur waar continu verbeteren voorop staat. Als je lean organiseert, worden alle onnodige activiteiten geskipt. Het betekent niet per se minder vergaderen, maar wel effectiever vergaderen. Stand ups in een gemeente zou een revolutie zijn. In elk geval is het in mijn optiek al winst als men meer echt met elkaar praat zonder angst te hoeven hebben. Helaas zorgt een bij gemeenten veelal aanwezige afrekencultuur voor bange mensen. Als je bang bent, ben je niet effectief. Het zorgt ofwel voor vluchtgedrag of voor agressie. Dat kan niet de bedoeling zijn.

Als gemeenten de hierboven omschreven drie acties oppakken, kan er voor burgers en gemeenten veel verbeteren. Helaas denken gemeenten in deze krappe tijden vooral in termen van kosten/baten. Dat betekent dat ze taken alleen uitvoeren als ze rendabel zijn, of op z’n minst quitte spelen. Dit leidt in veel gevallen tot kortetermijndenken en -handelen, waarvan we genoeg slechte voorbeelden kennen. Dat is toch niet wat we met z’n allen willen?

Lees hier de vorige column van Carina Canoy over de ondernemende gemeente