Hoe Groningen gaat voldoen aan de woningbouwopgave

‘Daar bij dat bramenbosje komt de bustunnel onder het spoor door’, wijst Bert Popken, concerndirecteur van de gemeente Groningen. Het is een frisse, vroege decemberdag. De winterzon staat laag aan een heldere hemel. Tien minuten eerder verliet Popken het projectbureau De Suikerzijde dat naast een matrassenzaak gevestigd is, trok een muts over zijn glimmend kale hoofd, stopte de handen in de jaszakken en stak een metalen gelegenheidsbrug over naar het voormalige industrieterrein waar zich ooit een uit de kluiten gewassen suikerfabriek bevond, maar waar in de komende jaren vijfduizend woningen uit de grond ­gestampt worden.

De Suikerzijde

Op de liefst 160 hectare aan voormalig fabrieksterrein, waar de suikerbieten uit de provincie Groningen werden geraffineerd, komt een ruime woonwijk met meerdere scholen, pleinen en zelfs een treinstation. De wijk gaat De Suikerzijde heten. Het nieuwe treinstation, waar het rijk 98 miljoen euro aan bijdraagt, krijgt dezelfde naam. Een van de nieuwe bruggen, deels gefinancierd met de 25 miljoen euro die het rijk uittrekt om de woningbouw in de nieuwe wijk te versnellen, zal de Suikerbrug heten. Een geplande houten boulevard langs het kanaal draagt als werktitel De Suikerkade. Al die suikerzoete namen herinneren aan de weeïge geurdeken die de suikerfabriek vroeger over de stad kon leggen.

Bert Popken was erbij toen de suikerfabriek in 2008 gesloopt werd. De gemeente Groningen kocht het immense terrein aan. ‘Dat past ook bij Groningen’, vertelt Popken, terwijl hij langs het voormalige zeefgebouw loopt, een massief bakstenen gebouw dat als enige fabriekspand bewaard is gebleven. ‘Wij hebben altijd een actief grondbeleid gehad, in de zin dat wij als het eventueel mogelijk is, stuur willen hebben op de realisatie van dit soort wijken.’

Meerstad

Dat lijkt nu goed uit te komen. Het kabinet heeft de grootse ambitie om in 2030 900.000 woningen te hebben gebouwd. Van elke regio wordt een aandeel geëist. De provincie Groningen biedt 28.500 woningen, waarvan 8500 huizen sloopnieuwbouw. Dat betekent netto 20.000 extra woningen, waarvan veruit de meeste in de gemeente Groningen. Voor die nieuwbouw heeft de gemeente vier grote ontwikkelzones, waarvan de grond goeddeels in eigen handen is. Dat geldt bijvoorbeeld voor Meerstad, een buitenwijk die welhaast een apart dorp is dat rond het Woldmeer is aangelegd. Elk jaar komen daar zo’n tweehonderd woningen op de markt.

Sociale huur

Woningbouwcorporaties zijn belangrijke spelers in de bouwopgave van de provincie Groningen. Iets minder dan de helft van de 28.500 geplande woningen (13.400) wordt door hen gebouwd. Gertjan Pranger is portefeuillestrateeg bij Lefier, een grote woningbouwcorporatie in Groningen en Drenthe. Het jaarlijkse investeringsformule van deze corporatie dijt uit van honderd naar honderdveertig miljoen euro, vertelt hij. ‘Wij gaan van 250 naar 350 nieuwbouwwoningen per jaar.’ Dat levert personele uitdagingen op. Lefier moet genoeg projectleiders, bewonersbegeleiders en andere functies in huis krijgen. Ook moet ze langdurig voldoende bouwbedrijven aan zich weten te binden.

Krimp?

In het landelijk gebied buiten de stad Groningen heeft de regio twee uitdagingen: de versterkingsopgave vanwege de aardbevingen door de gaswinning, maar ook de bevolkingskrimp. Die krimp echter lijkt voorlopig verleden tijd. ‘Het krimpvraagstuk lijkt steeds verder naar achteren te schuiven’, zegt Pranger. ‘Ik weet nog dat toen ik net in deze sector kwam, gezegd werd dat de bevolking in 2020, 2025 echt zou krimpen. Er is toen veel gesloopt, bijvoorbeeld in Stadskanaal. Maar de bevolkingsgroei is hoger geweest dan verwacht.'

Aardbevingsgebied

Wethouder Annalies Usmany-Dallinga van de gemeente Eemsdelta heeft veel ervaring met de versterkingsopgave. Onder haar bestuur vallen dorpen en kleine steden als Loppersum, Appingedam en Delfzijl. Liefst 2800 woningen moeten in Eemsdelta vanwege de aardbevingen nog ­gesloopt en vervangen worden. Die zijn deel van de 8500 sloopnieuwbouw woningen die genoemd worden in de brief aan de minister.

‘Dit is totaal niet te vergelijken met een normale herstructurering', beklemtoont Usmany. 'Als wethouder in Appingedam heb ik van 2004 tot en met 2010 ook met een herstructureringsopgave te maken gehad. Die inwoners stonden er heel anders in. Bij de inwoners van wie nu het huis gesloopt wordt, zit heel veel achterliggend leed. Deze mensen hebben veel meer emotionele schade opgelopen. Bovendien gaat het hier om veel eigen woningbezit. Die mensen willen een vergelijkbare woning terug. Het proces om hen naar een nieuwe woning te krijgen, waarbij de oude wordt gesloopt, duurt veel langer dan bij een normaal herstructurerings­programma.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week.