'Het waterschapsbestuur is géén representatieve democratie'

Ik hoorde Hans Vollaard laatst op Radio 1, waar hij het er constant over had dat leden van het algemeen bestuur een inbreng hebben in het beleid van een waterschap. De schrijvers van dat boek zijn dooraderd met de manier van denken van provincies en gemeenteraden. Een gemeenteraad bepaalt het beleid van een gemeente. Zo gaat het ook bij de provincie en bij het rijk. Maar het waterschap voert het beleid van anderen uit.

De Raad voor het Openbaar Bestuur, toch niet het minste adviescollege, heeft jaren geleden al een rapport geschreven over de bestuurlijke opbouw van het waterschap. Dat rapport ligt ten grondslag aan de waterschapswet.

De Raad geeft daarin uitdrukkelijk aan dat het algemeen bestuur geen representatieve democratie is. De AB-leden maken geen keuzes namens de samenleving. Ze hebben een andere taak: het controleren van de toch vrij technische waterschapsorganisatie, die de beleidsrichtlijnen uitvoert van de algemene democratie van rijk, provincie en gemeenten. Vandaar dat de Raad het waterschap een ‘interactieve waarborgdemocratie’ noemt en absoluut geen representatieve democratie.

‘Er zijn twee redeneerlijnen. De belangrijkste is het OESO-rapport geweest van een aantal jaren geleden, dat aangaf waarom het Nederlands waterschapbestel zo hoog wordt gewaardeerd. Dat komt doordat wij als functioneel bestuur niet de keuzes maken hoe we Nederland inrichten. Wij bepalen niet of een gebied landbouw is of natuur. Dat is een keuze voor de algemene democratie. Daarnaast zie je dat wij dankzij de waterschapsbelastingen onze eigen inkomsten hebben, waardoor we ons werk onafhankelijk kunnen doen. Wij hoeven geen afweging te maken tussen verschillende belangen.

In Amsterdam waren de bruggen en kades slecht onderhouden, omdat in de algemene democratie bruggen, kades en riolering geen hot item zijn. Je ziet ook dat op dit moment veel bruggen van Rijkswaterstaat, dat toch vrij rechtstreeks onder de Tweede Kamer functioneert, in slechte staat van onderhoud zijn. Deze situatie geldt niet voor de waterschappen. Dat wij maar een beperkte afweging kunnen maken, is juist onze kracht. In Engeland is het een aantal jaren geleden misgegaan met de dijken, omdat de bescherming van bevers en het dijkbeheer bij dezelfde organisatie waren ondergebracht. Omdat de bevers de dijken beschadigden, kreeg je een belangenconflict.

Wij zeggen altijd: er bestaan geen socialistische, liberale of conservatieve dijken, maar alleen veilige dijken. In de waterschapsbesturen zitten veel mensen die verstand van waterbeheer hebben en vanuit die functionaliteit een inbreng hebben. Maar je ziet de tendens dat meer mensen uit de provinciale en gemeentelijke politiek zich bij het waterschapsbestuur aanmelden, en een politiek-ideologische discussie in gang willen zetten.

Ze raken daardoor vaak teleurgesteld, want veel ideologische discussies vinden er bij ons niet plaats. Een onderzoek van een wetenschappelijk bureau dat uitgerekend aan het PvdA gelieerd is, concludeerde dat discussies binnen de waterschapsbesturen vaak zakelijk zijn.

Vorige week hadden wij zelf onze algemene bestuursvergadering. Binnen mijn portefeuille stonden drie punten op de agenda, die bijna allemaal met algemene stemmen zijn aangenomen. Een kredietuitbreiding voor 120 miljoen euro is als hamerstuk door het algemeen bestuur gegaan. Voor het totale Hoogwaterbeschermingsprogramma geven we bijna 1,5 miljard uit.

Met andere woorden: dijkverbetering is absolute noodzaak. Dat vindt iedereen. Daar kun je vanuit het liberale of socialistische gedachtengoed eigenlijk geen standpunt over innemen.