Nederlanders kunnen drinkwatercampagnes verwachten
Het Nationale Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing ligt nu bij de Tweede Kamer,
De ideale burger verbruikt in 2035 gemiddeld 100 liter drinkwater per dag, in plaats van de 125 liter nu. Ten minste, als het ligt aan het demissionaire kabinet. Ook zakelijke grootverbruikers moeten tegen die tijd 20 procent minder drinkwater verbruiken. Deze ambities liggen onder het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing, dat minister Mark Harbers deze week op de post deed naar de Tweede Kamer. Het plan werd afgelopen april overeengekomen tijdens een bestuurlijk overleg met onder meer de decentrale overheden, waterschappen, drinkwaterbedrijven, het landbouwministerie en de Deltacommissaris.
100 miljoen m3 extra
Onder meer vanwege de bevolkingsgroei, en de ruim 900.000 extra woningen die tegen die tijd aangesloten moeten worden, wordt verwacht dat er over ruim vijf jaar 100 miljoen m3 extra drinkwater geproduceerd moet kunnen worden. Drinkwaterbedrijven zoeken naar extra winningsgebieden, maar dat is niet altijd mogelijk. Bijna alle drinkwaterbedrijven hebben reductieconvenanten met de provincies afgesproken, met oog op de bescherming van natuurgebieden.
Maar ook rechtszaken kunnen dwars zitten: zo vecht onder meer actiegroep MOB de vergunning aan die de provincie Overijssel aan drinkwaterbedrijf Vitens gaf om bij Ommen een paar miljoen liter extra water te onttrekken.
De besparing
Behalve meer drinkwaterwinning willen de overheden daarom ook drinkwaterbesparing. De komende jaren zullen campagnes opgestart worden om de burger bijvoorbeeld minder lang te laten douchen, aangezien dit 40 procent van het huishoudelijk verbruik is. Ook waterbesparende technieken moeten wordt gestimuleerd. Wel wordt eerst gedragskundig onderzoek gedaan, om te weten wat mensen in hun watergebruik drijft. Informatievoorziening is niet genoeg, staat in het nationaal plan, aangezien menselijk gedrag niet louter rationeel gedreven wordt. ‘Met specifieke gedragskennis kan ‘drinkwaterbesparend’ gedrag aantrekkelijker worden gemaakt voor burgers’, wordt geschreven.
Een andere oplossing is een uiteenlopende beprijzing van drinkwatergebruik. In tegenstelling tot Nederland hanteert België twee tarieven: een basis- en een comforttarief, waarvan de laatste duwt op minder gebruik. Wel noteerde adviesbureau Berenschot kortgeleden al dat hogere prijzen niet veel doen: ‘In Vlaanderen blijkt uit recent onderzoek dat een prijsverhoging van 10 procent leidt tot reductie in drinkwatergebruik bij 1,7 procent van de mensen.’
Overigens zijn dit jaar in Nederland de drinkwaterprijzen uitgerekend met gemiddeld 10 procent gestegen, vergeleken met vorig jaar.
Vlaanderen
Iets anders wat Vlaanderen heeft: verplichte opvang van hemelwater voor bijvoorbeeld het doorspoelen van het toilet. In Nederland werkt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samen met Binnenlandse Zaken aan een nieuw bouwbesluit gericht op waterzuinig bouwen. Maar pas in 2027 kan de Tweede Kamer zich daar een oordeel over vormen, schreef minister Harbers van IenW deze week. Gedacht wordt aan (her)gebruik van huishoudwater en ook regenwater.
Tot slot wordt met onder meer werkgeversorganisatie VNO-NCW gekeken naar het normeren van het bedrijfsmatige drinkwatergebruik.
De jaren negentig
De huidige inzet op drinkwaterbesparing herinnert aan de vroege jaren negentig. Toen hield milieuminister Hans Alders (PvdA) zich met hetzelfde bezig. Gevreesd werd dat het drinkwatergebruik per hoofd zou groeien van 125 liter per dag naar 180 liter. Ook toen vond de discussie plaats in de context van een gevreesde verdroging van Nederland, en zette minister Alders in op beprijzing en stimulering van besparende technieken. En eveneens toen waren er zorgen over de vervuiling van grondwaterwinning door verzuring, bemesting en bestrijdingsmiddelen uit de landbouw. Kortgeleden bracht het RIVM over dit onderwerp nog een kritisch rapport uit.
Het rijksbeleid destijds had wel degelijk succes. Het drinkwatergebruik per hoofd van de bevolking nam in de jaren daarna af. In 2008 becijferde het CBS dat het waterverbruik in Nederland nauwelijks was gestegen in vergelijking met 1990, ondanks de bevolkingsgroei. De laatste tien jaar stijgt het gemiddelde drinkwatergebruik echter weer. Wel zijn er berichten dat er minder gedoucht is de afgelopen jaren, als gevolg van de hoge gasprijzen.
En als men toch vindt dat het probleem zit bij de burger, dan snap ik niet dat we de grenzen wagenwijd open houden en per vier jaar een miljoen mensen blijven verwelkomen.