Exploitatietermijn 25 jaar voor Groningse tram was te lang

Groningen zal zich bij een volgende complexe aanbesteding niet snel meer binden aan een exploitatieduur van 25 jaar. Dat is een van de voornaamste lessen die het college van burgemeester en wethouders heeft getrokken uit de mislukte RegioTram.

Complexe aanbesteding past niet in politiek proces

Op verzoek van de gemeenteraad heeft het college op papier gezet wat het heeft geleerd van het tramproject, dat een jaar geleden op het laatste moment werd stopgezet. Het project leidde tot een bestuurscrisis in de stad en kostte gemeenten, marktpartijen en de provincie miljoenen euro’s aan voorbereiding en schadevergoeding. Het Trambureau, waarin alle partijen vertegenwoordigd waren, maakte eerder dit jaar de balans al op van het mislukte project. Uit die evaluatie kwam naar voren dat het bijzonder lastig is om een complexe aanbestedingsprocedure zoals een DBFMO in te passen in bestuurlijke- en politieke processen.

Geheimhouding versus publieke arena

Bij DBFMO (Design, Build, Finance, Maintain & Operate) is een marktpartij van begin tot eind van het project verantwoordelijk voor ontwerp, bouw, exploitatie en onderhoud. DBFMO-aanbestedingen zijn gebaat bij geheimhouding, korte doorlooptijden en flexibiliteit, constateert het college in zijn brief aan de raad. Terwijl bestuurlijke besluitvormingprocessen plaatsvinden in de publieke arena volgens een vast maar inflexibel stramien. Hierdoor is een permanent spanningsveld ontstaan tussen de gevraagde voortgang in de aanbesteding en het bestuurlijke besluitvormingsproces.

Uitzonderlijk lange looptijd

Daarbij was de uitzonderlijk lange looptijd van het DBFMO-contract een extra hindernis. De marktpartij die de aanbesteding uiteindelijk zou winnen, zou voor 25 jaar verantwoordelijk zijn voor exploitatie en onderhoud. “Ons college vraagt zich af of bij een volgende DBFMO-aanbesteding, waarbij een project zo nadrukkelijk gedurende lange tijd ingrijpt in de stad, weer gekozen zou moeten worden voor deze aanbestedingsmethode. In de praktijk wil de politiek beïnvloedingsmogelijkheden blijven houden, ook tijdens de exploitatiefase”, aldus B&W.

Kaders beter vastleggen

Een ander leerpunt is dat bij dit soort projecten de kaders vooraf duidelijk, bestuurlijk moeten zijn vastgelegd. Nu kon het gebeuren dat tijdens het aanbestedingsproces nieuwe randvoorwaarden werden gesteld. Voorbeeld hiervan is het vervangen van een Singelbrug door een Singeldam. De consortia hadden de ontwerpen van de Singelbrug al grotendeels gereed, waardoor onnodige kosten zijn gemaakt, stelt het college. Gemeentewoordvoerder Eddy Beuker laat weten dat deze les inmiddels wordt toegepast. ‘Bij de zuidelijke ringweg is nu gekozen voor een duidelijker kaderstelling vooraf.’

Passende ontwerpvergoeding

Om te voorkomen dat het afblazen van de RegioTram marktpartijen terughoudend maakt om in de toekomst met Groningen in zee te gaan, pleit het college voor een passende ontwerpvergoeding. “In voorkomende gevallen zal de ontwerpvergoeding in verhouding moeten staan tot de werkzaamheden die van consortia worden gevraagd. Ook in het geval voortijdig wordt besloten om een project te stoppen.”