Gezondheid ondergeschikt in Zuid-Hollandse omgevingsvisies

De fysieke leefomgeving is van grote invloed op de lichamelijke, mentale en sociale gezondheid van mensen. Toch wordt dit nog onvoldoende meegenomen in de omgevingsvisies van Zuid-Holland. Dat blijkt uit een analyse van vier GGD’en.

De Omgevingswet bepaalt dat gemeenten eind 2024 een omgevingsvisie gereed hebben als basis voor hun langetermijnbeleid. De vier GGD’en van Zuid-Holland analyseerden de omgevingsvisies van de provincie en van 33 (van de 50) gemeenten op het thema ‘gezonde leefomgeving’.

Rookvrij

Hieruit blijkt dat een rookvrije omgeving slechts in negen visies wordt genoemd. Dat kinderen opgroeien in een rookvrije omgeving lijkt nog minder prioriteit te hebben. In slechts acht van de 34 omgevingsvisies komt dit aan bod (zie afbeelding 1). Dat terwijl roken de meest ziekmakende factor is waaraan de omgeving bijdraagt. Bovendien helpt en rookvrije omgeving kinderen om niet te beginnen met roken, stellen de auteurs. Om in 2040 een rookvrije generatie te hebben, zoals gesteld in het Nationaal Preventieakkoord, moeten de kinderen van nu in een rookvrije omgeving kunnen opgroeien. Eind 2025 dienen volgens datzelfde akkoord alle sportlocaties, speeltuinen, zwembaden en kinderboerderijen in het buitengebied rookvrij zijn.

Tekst gaat verder na de afbeelding

Voedselomgeving

Reclame en aanbod van ongezonde voeding verleiden tot het maken van ongezonde keuzes. Over tien jaar verwachten de gemeentelijke gezondheidsdiensten dat 60 procent van de Zuid-Hollanders overgewicht heeft. Het aantal inwoners met een chronische ziekte zal hierdoor enorm toenemen. Desondanks lijkt hier in de visies nauwelijks aandacht voor. In twintig gemeenten wordt een gezonde voedselomgeving niet eens benoemd (zie afbeelding 2). ‘Kwetsbare wijken hebben substantieel meer snackbars dan wijken met bewoners met een hoge sociaaleconomische status. Gemeenten kunnen invloed uitoefenen door in te zetten op beperking van het aantal snackbars rond scholen, door in gesprek te gaan met ondernemers of te stimuleren dat in de schoolomgeving vooral gezonde voeding beschikbaar is’, schrijven de Zuid-Hollandse GGD’en.

Tekst gaat verder na de afbeelding

Slechte luchtkwaliteit

Gezondheidsbescherming tegen bijvoorbeeld geluidsoverlast, geuroverlast en trillingen komt er eveneens bekaaid vanaf. Bijna 60 procent van de omgevingsvisies rept geen woord over overlast. De gezondheidsdiensten: ‘Met de grote bouwopgave wordt steeds meer gebouwd op plekken waar sprake is van geluidoverlast, een slechte luchtkwaliteit en een gebrek aan groen en rust. Ook als aan de wettelijke normen wordt voldaan, zijn er vaak aanzienlijke negatieve gezondheidseffecten.’ Vaak zijn het de kwetsbare bewoners met een lage sociaaleconomische positie die op dergelijke belaste locaties huisvesting krijgen.