Gemeenten moeten veel meer elektrische apparaten inzamelen

Vrijwel alle gemeenten hebben goed geoutilleerde milieustraten. Daar kunnen burgers gratis terecht. Deskundige sorteerders wijzen de weg naar de bakken voor de oude pc, mobieltje, wasmachine, koelkast of televisie. Toch blijkt de inzameling van dergelijk elektronica-afval (e-waste) tegen te vallen. Nederland gooit jaarlijks naar schatting 300 miljoen kilo e-waste weg, ofwel 18,5 kilo per persoon. In 2010 zamelde Nederland in totaal 126 miljoen kilo e-waste in, bijna 8 kilo per inwoner. Ongeveer 86 miljoen kilo komt binnen via gemeentelijke milieustraten, zo blijkt uit vandaag gepubliceerde cijfers van het bedrijf Wecycle, dat het afval laat ophalen bij nagenoeg alle gemeenten, winkels en distributiecentra.

 

Opvallend aan de cijfers is de slechte score van relatief milieuvriendelijke steden als Deventer en Sneek (beide 1,2 kilo per inwoner). Ook opmerkelijk zijn de grote verschillen tussen gemeenten; van 100 gram per inwoner in Boekel tot 20 kilo op Vlieland, zo laat de benchmark naar de gemeentelijk prestaties zien. Wecycle-directeur Jan Vlak zegt dat zeker 2 kilo e-waste per persoon jaarlijks in de ‘gewone’ vuilnisbak belandt. Ook bewaren burgers veel apparaten op de spreekwoordelijke zolderkamertjes. ‘Er komt ook veel e-waste ten onrechte bij het ijzerschroot.’ Tot 2009 werd afval verhandeld via milieustraten doordat producenten nog geen vergoeding boden. ‘En Deventer sloot zich pas vorig najaar bij ons aan’, verklaart Vlak. ‘Met een beetje meer aandacht voor communicatie moeten de gemeenten dit jaar makkelijk 1 kilo per persoon meer kunnen inzamelen.’

 

Wecycle heeft sinds 2009 contracten met alle gemeenten. Vlak: ‘Wij zijn een organisatie die namens de vijftienhonderd producenten van wit- en bruingoed invulling geeft aan de Europese richtlijn voor producentenverantwoordelijkheid.’ Wecycle heeft contracten met gecertificeerde verwerkers die zorgen voor ontmanteling van het afval. Wecycle betaalt de gemeenten 81 euro per ton ingeleverd elektronica-afval. Winkeliers krijgen een vergoeding van 2 tot 6 euro per apparaat.

 

Vooral het hergebruik van waardevolle grondstoffen als koper, goud, zeldzame aardmetalen, ijzer en ook plastic staat bij de inzameling centraal. Daarnaast gaat het om de veilige verwerking van gevaarlijke stoffen zoals cfk’s en hfk’s (koelkasten), CRT-glas (televisies) en pcb’s in condensatoren van armaturen.

 

Illegale export

 

Wecycle zelf is op zich tevreden met de inzamelingscore. ‘De inzameling vertoont een stijgende lijn en we voldoen ruim aan de Europese verplichtingen van de zogeheten WEEE-richtlijn, Waste Electrical and Elektronic Equipment.’ Ontevreden is Vlak over de grote verschillen tussen gemeenten. ‘In veel milieustraten gaat groot witgoed zoals wasmachines in de ijzercontainer. Maar wasmachines kunnen vergaander worden hergebruikt dan omsmelten’, aldus Vlak. Daarnaast sluit Wecycle niet uit dat een aantal gemeenten ondanks de contracten met Wecycle nog steeds e-waste verhandelt. Sommige gemeenten kenden die handelstraditie tot 2009. Vlak: ‘Voor het waardevolle afval was dit lucratief, maar er zitten ook gevaarlijke stoffen tussen. Om de schijn te voorkomen dat ze op de een of andere manier betrokken raken bij illegale export naar bijvoorbeeld China of Ghana en ondeugdelijke verwerking daar, moeten ze het afval gewoon bij ons inleveren’, zo vindt Vlak.

 

Uit een recent verschenen tussenrapportage van het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM) blijkt dat van ongeveer eenderde van het Nederlandse elektronica-afval, 137 miljoen van de geschatte 425 miljoen kilo, onduidelijk is waar het blijft. ‘Een deel van deze 137 miljoen kilo betreft illegale export’, aldus de rapportage. In het verleden ontdekte onder meer de VROM-inspectie export van afval naar landen als Ghana. Vooral de grote Ghanese gemeenschap in Amsterdam- Zuidoost zou containers met spul naar familie sturen.

 

Ook valt de traditioneel slechte inzamelingsscore in de grote steden te verklaren door de mate van verstedelijking, de organisatiestructuur in stadsdelen en sociaal-culturele verschillen tussen de bevolking. Doordat veel mensen hun oude tv of koelkast gewoon aan de straat zetten, is het een gemakkelijke prooi voor allerhande scharrelaars die hun ronde net voor de vuilniswagen maken.

 

Verbeteringen

 

Gemeenten die meer aan communicatie en voorlichting willen doen, kunnen aanspraak maken op een bijdrage uit een fonds dat is gevuld met 7 miljoen euro. De raadsgriffiers van alle achterblijvende gemeenten ontvangen vandaag een brief waarin zij worden aangespoord tot verbetering van hun prestaties.

 

Bij de VNG verklaart beleidsmede werker Rianne Becht de relatief lage score doordat het elektronica-afval niet huis aan huis wordt opgehaald. ‘De burger moet ervoor naar de milieustraat. Ook zou de oude televisie op de slaapkamer of de koelkast bij de kringloopwinkel de lage score kunnen verklaren’, aldus de VNG. ‘Daarnaast neemt de detailhandel oude apparaten retour als ze een nieuwe komt afleveren.’

 

Bij de vereniging voor afval en reinigingsmanagement NVRD zegt directeur Erik de Baedts verbaasd te zijn over de slechte scores van sommige gemeenten. ‘Uit het overzicht haal ik niet met welke partij een gemeente samenwerkt, zoals bijvoorbeeld met een lokaal kringloopbedrijf, en hoe die stroom wordt geregistreerd’, merkt De Baedts op. Ook het weglekken van elektronicaafval via populaire websites in tweedehandsgoederen is nog onduidelijk. De NVRD heeft geen zicht op eventuele verscheping van elektronica naar landen als Ghana.

De benchmark met alle Nederlandse gemeenten is te vinden op www.wecycle.nl/gemeente