Scheiden afval spaart geld en milieu

Gemeenten kunnen veel geld besparen en daarnaast het milieu een grote dienst bewijzen door meer huishoudelijk afval te scheiden. Het voordeel kan oplopen tot honderden miljoenen euro’s, blijkt uit berekeningen van advies- en ingenieursbureau DHV.

Inwoners van gemeenten die weinig doen aan afvalscheiding, betalen gemiddeld aanzienlijk meer afvalstoffenheffing dan burgers in gemeenten die hier meer werk van maken. In gemeenten waar minder dan 40 procent van het afval wordt gescheiden en gerecycled, zijn inwoners gemiddeld 126 euro per persoon kwijt. In gemeenten waar meer dan 70 procent van het afval apart wordt ingezameld, ligt dit bedrag op 77 euro per jaar, bij een landelijk gemiddelde van 102 euro.

‘Je moet wel beseffen’, zegt Wim van Lierop, adviseur milieu en duurzaamheid bij DHV, ‘dat de heffing per aansluiting wordt verrekend. In stedelijke gebieden zijn huishoudens vaak kleiner. Maar als je de tarieven omwerkt naar bedragen per inwoner, zoals ook het CBS doet, zie je duidelijk dat sprake is van een relatie tussen de mate van afvalscheiding en de hoogte van de heffing.’

Uit de berekeningen van DHV blijkt nog iets anders: als in Nederland al het huishoudelijk papier-, glas-, kunststof- en textielafval wordt gerecycled in plaats van verbrand, kan de CO2-uitstoot met 5,6 megaton worden verminderd. ‘Dat is een vijfde van de resterende overheidsdoelstelling om in 2020 de totale CO2-uitstoot met 20 procent te hebben verminderd’, zegt Van Lierops collega Paul Mul. Een besparing van 5,6 megaton staat ongeveer gelijk aan de CO2- uitstoot van 1 miljoen auto’s. Dit is dertien keer zoveel als de CO2-uitstoot van alle openbare verlichting samen.

Verbrandingskosten

Op dit moment wordt volgens DHV ongeveer de helft van het huishoudelijk afval gescheiden. De andere helft gaat rechtstreeks naar de verbrandingsoven. Verbranden is echter duur; recyclen levert in veel gevallen geld op. Bij maximale recycling kunnen gemeenten naar schatting 650 miljoen euro per jaar besparen op de verwerkingskosten, blijkt uit berekeningen van het ingenieursbureau. Tegelijkertijd zullen de inzamelkosten met ongeveer 400 miljoen toenemen. Netto kan op die manier jaarlijks om en nabij de 250 miljoen euro worden bespaard, aldus DHV.

Het advies- en ingenieursbureau stelt dat de scheiding van afval al geruime tijd niet of nauwelijks toeneemt. Vooral in grote gemeenten ligt het percentage gescheiden ingezameld afval relatief laag. In het oosten en noorden van het land wordt over het algemeen meer afval gescheiden ingezameld. Een enkele gemeente zamelt zelfs 90 procent van het afval gescheiden in. ‘Hoe verstedelijkter een gebied, hoe moeilijker het voor burgers is om hun afval gescheiden aan te bieden’, zegt Paul Mul. ‘Als je in een huis woont met een grote tuin, kun je wel drie containers kwijt om je afval gescheiden te bewaren. Maar in een flatje op 3 hoog achter, met een be perkte binnenruimte, is dat veel moeilijker. Dat verklaart voor een deel de verschillen tussen de Randstad en het oosten en het noorden van het land.’

Bron van inkomsten

Wim van Lierop: ‘Gemeenten zien de financiële- en milieuvoordelen van afvalscheiding en -recycling onvoldoende in. Zij zouden afval niet moeten zien als restproduct en kostenpost, maar als grondstof en bron van inkomsten.’

Belangrijk instrument om afvalscheiding te stimuleren, is volgens DHV het zogeheten diftar-systeem. Hierbij betalen burgers voor elke kilo restafval, terwijl gescheiden componenten gratis kunnen worden aangeboden. ‘Ruim een derde van de gemeenten, vooral in de oostelijke helft van het land, werkt op deze manier. Dat is een belangrijke verklaring waarom daar meer afval wordt gescheiden’, zegt Mul.

Volgens DHV is de aandacht voor afvalscheiding bij veel gemeenten verflauwd nadat de rijksoverheid in 2004 stopte met het actief stimuleren hiervan. ‘Dat is een van de redenen waarom het percentage van gescheiden ingezameld afval nu al jarenlang ongeveer hetzelfde is gebleven’, aldus Mul.

Gemeenten moeten zich volgens Mul herbezinnen: ‘De sleutel om meer uit afval te halen, ligt bij de gemeenten. Het resultaat is afhankelijk van de mate waarin zij erin slagen om hun burgers te bewegen hun afval gescheiden aan te bieden. Dit vraagt om een andere rol van gemeenten: van afvalinzamelaar naar grondstofregisseur.’

Afval als geldkraan

Afval als geldkraan

Apart ingezameld kunststof, glas, papier en textiel leveren voor gemeenten geld op. Een ton kunststof brengt ongeveer 475 euro op. Voor een ton oud papier wordt 50 tot 100 euro betaald. Duizend kilo glas brengt volgens DHV ‘enkele tientjes’ op en de prijzen voor textiel variëren van 100 tot 300 euro per ton. Het verbranden van restafval kost een gemeente 50 tot 150 euro per ton.