Gemeenten klagen: de ecologenmarkt zit op slot

Het helpen isoleren van koopwoningen met slechte energielabels; de VNG vindt dat de ambitie van het Nationaal Isolatieprogramma voorlopig een tandje minder moet. Dat schrijft de gemeentenkoepel vlak voordat het ministerie van Binnenlandse Zaken opnieuw honderden miljoenen euro vrijgeeft. Gemeenten kunnen straks opnieuw hun vinger op steken voor isolatiegeld. Het gaat om 674 miljoen euro uit het landelijke isolatieprogramma, dat onderdeel is van het Klimaatfonds.

Gierzwaluwen

De reden dat VNG de ambitie tijdelijk wil terugschroeven, zijn de vleermuizen, gierzwaluwen en huismussen die zich in spouwmuren nestelen. Het begon ermee dat de provincie Utrecht naar de Raad van State stapte, omdat een lokaal isolatiebedrijf niet genoeg deed om te voorkomen dat deze beschermde dieren omkomen bij het isoleren van spouwmuren. In 2023 gaf de bestuursrechter Utrecht gelijk. De kortetermijnoplossing is ‘natuurvriendelijk isoleren’: gecertificeerde isolatiebedrijven zorgen er onder andere voor dat de dieren de spouwmuur op tijd kunnen verlaten en houden rekening met de natuurkalender.

Op iets langere termijn laten gemeenten soortenmanagementplannen (SMP's) opstellen door ecologische bureaus en zorgen ze dat vleermuizen en zwaluwen andere verblijfplaatsen krijgen. Daarna verlenen provincies gebiedsbrede ontheffingen van de Wet natuurbescherming voor het isoleren.

Bijna alle gemeenten

Vorig jaar schreven nagenoeg alle Nederlandse gemeenten in op het lokale isolatiegeld van het nationaal programma. Dit jaar is 34,6 miljoen euro ervan geoormerkt voor de kostbare praktijk van het natuurvriendelijk isoleren. Maar de zestig gemeenten die de VNG onlangs heeft gepolst, geven aan dat ze dit geld al nodig hebben voor alleen het nationaal isolatieprogramma zelf. In hun ogen moet er dus meer geld bij, ook voor het op papier krijgen van de  SMP's.

Waarom? De ecologenmarkt zit op slot, schrijft de VNG. Gemeenten krijgen ‘geen gehoor op hun aanbestedingen voor een SMP’. Het kost een gemeente veel geld om nog een beschikbare ecoloog te vinden. De VNG wijst ook op ‘bestaande protocollen en richtlijnen die de prijs mogelijk onnodig opdrijven’.

Is het genoeg geld?

Omdat het isoleren van spouwmuren nu lastig is, verlenen gemeenten vooral subsidies voor duurzaam glas en vloerisolatie. De gemeente Berkelland liet afgelopen juni weten dat deze maatregelen minder kosteneffectief zijn, en dat zeker voor nieuw glas de kosten omhoog kunnen schieten. De Friese Energietafel, een samenwerkingsverband van Friese overheden, vraagt zich af of het geld dat de rijksoverheid beschikbaar gaat stellen, opweegt tegen de extra kosten voor natuurvriendelijk isoleren. Iets soortgelijks meldt Vereniging Eigen Huis: ‘Biedt de 34,66 miljoen voldoende ruimte hiervoor?’, vraagt de belangenvereniging retorisch. Tussen de regels door klinkt de overtuiging van de vereniging zelf: nee.