Voedselbeleid gemeenten nog erg versnipperd

Gemeenten willen graag het voortouw nemen bij het creëren van een gezonde en duurzame voedselomgeving. Maar het ontbreekt ze aan menskracht, middelen en een juridisch instrumentarium, waardoor die aanpak nu vaak nog versnipperd is.

Niet urgent 

Dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van adviesbureau Over Morgen en Binnenlands Bestuur. In veruit de meeste gemeenten houden zich maar een enkele ambtenaar met dit onderwerp bezig. Een slordige 80 procent van de respondenten noemt het thema voedsel binnen zijn of haar gemeente nu niet urgent. Een vergelijkbaar percentage geeft aan dat wat er wel aan voedselbeleid is vastgesteld, onvoldoende wordt uitgevoerd.

Meer investeringen

Opmerkelijk is dat bijna de helft van de respondenten aangeeft dat de gemeente wel degelijk een trekkersrol zou moeten vervullen bij de voedseltransitie. En dat de investeringen de komende collegeperiode zullen toenemen. Vooral de onderwerpen korte ketens (duurzaam voedsel van dichtbij), gezonde voeding en gezonde voedselomgeving worden daarbij als thema’s genoemd.

Ondergeschoven kindje

‘Voedselbeleid is nog in veel gemeenten een ondergeschoven kindje’, concluderen adviseurs Lisa Olsthoorn en Nick Knoester van Over Morgen. ‘Het is vaak een onderdeel van een breder domein, zoals armoedebeleid, of het speelt zich versnipperd in de gemeentelijke organisatie af. Daardoor is vaak onduidelijk wie er nou precies voor verantwoordelijk is. Bij gemeente die het thema wel gelabeld hebben en er iets meer fte voor uittrekken, zie je direct een concreter resultaat.’

Omgevingsvisies 

Ook in de omgevingsvisies van gemeenten speelt het thema voedsel tot nu toe een bescheiden rol. Bijna de helft van de ondervraagden geeft aan dat die visie onvoldoende ambitie biedt om een gezonde voedselomgeving te realiseren.

Supermarkten

Behalve aan middelen en menskracht schort het gemeenten ook aan juridische middelen om de voedselomgeving gezonder en duurzamer te maken. ‘In Frankrijk kunnen gemeenten nu al voedselverspilling door supermarkten tegengaan’, geeft Knoester als voorbeeld. Olsthoorn: ‘Ook zouden veel gemeenten meer in hun vestigingsbeleid willen sturen. Dat je bij een vrijkomend pand voorrang kunt geven aan een kleinschalige, lokale voedselproducent in plaats van dat je uitkomt bij McDonald’s. Of dat je in bepaalde zones reclame voor ongezond voedsel kunt verbieden. Het ontbreekt gemeenten aan grip.’

Groen keurmerk

Een open vraag naar out-of-the-box-ideeën leverde talrijke reacties op. Zoals een groen keurmerk voor gezonde en duurzame horeca, het stimuleren van stadsboerderijen of afhaalpunten van lokale boeren in elke buurt en abonnementen op community supported agriculture (csa) voor mensen met een smalle portemonnee.