Fundering lijdt onder droogte

Een droog voorjaar zoals in april en mei vergroot de kans op aantasting van de paalfundering in oude wijken. ‘Gemiddeld komen de houten palen 1 maand langer droog te staan, waardoor de levensduur van de fundering afneemt’, zegt Peter den Nijs, algemeen directeur van Wareco Ingenieurs in Amstelveen, dat al meer dan 20 jaar funderingsonderzoek in veel gemeenten verricht.

 

‘De klimaatverandering zal vaker voor een droog voorjaar zorgen, dus het probleem neemt alleen maar toe’, aldus Den Nijs. Paalrot door droogte is een oud probleem. In het westen van Nederland komen veel paalfunderingen voor. Steden als Amsterdam, Rotterdam, Haarlem, Dordrecht en Zaanstad zijn voor een groot gedeelte op houten palen gebouwd, die door de slappe veenen kleilaag heen geheid zijn en die rusten op de stevige zandlaag. Door verlaging van de grondwaterstand komen de bovenste paaldelen regelmatig boven water te staan waardoor schimmels een kans krijgen.

 

Afwisselend natte (in de winter) en droge condities bieden houtrotschimmels een optimaal leefklimaat. Grenen palen zijn bovendien gevoelig voor een bacteriële aantasting (palenpest) die volledig onder water plaatsvindt. Sinds 1970 is mede daarom grenen funderingshout verboden. Er is echter een enorme erfenis van grenen funderingspalen.

 

Verzakking

 

Wareco heeft berekend dat een houten funderingspaal zijn draagvermogen verliest na 180 maanden droogstaan. ‘Bij veel voorkomende situaties als 2 maanden droogstand per jaar betekent dat een levensduur van 90 jaar. De extra maand als gevolg van extreem droge voorjaren, vermindert de levensduur grofweg tot 60 jaar’, rekent Den Nijs voor. Als een heipaal zijn draagvermogen verliest, gaat het pand zakken. Peperduur funderingsherstel is dan noodzakelijk. De houten palen worden dan veelal vervangen door stalen buizen gevuld met beton.

 

Er bestaan in Nederland verschillende belangenverenigingen voor de funderingsproblematiek. ‘We denken dat er 250 duizend woningen op tweehonderd locaties funderingsschade hebben. De kaart kleurt steeds roder’, zegt Ad van Wensen, voorzitter van de stichting Platform Fundering Nederland.

 

In Rotterdam worden nu al 6 duizend panden (18 duizend woningen) bedreigd door paalrot, zo bleek in mei uit een schatting van de gemeente. De gemeente heeft een zogeheten funderingsloket geopend waar burgers informatie en advies kunnen krijgen. Rotterdam kent ook een regeling waarbij burger geld kunnen lenen voor funderingsherstel. De rente voor deze lening bedraagt 4 procent, 1,5 procent lager dan de marktrente.

 

Slim peilbeheer

 

Toch kunnen gemeenten meer doen om structurele schade te voorkomen, vertelt Den Nijs. Door bijvooorbeeld een actief grondwaterbeheer te voeren. ‘Door lekkende riolen tijdig te dichten, kunnen ze voorkomen dat grondwater wegsijpelt.’ Ook te laag afgestelde drainages en langdurige grondwateronttrekking in bouwputten spelen het probleem in de kaart.

 

Sinds eind december 2009 heeft de gemeente volgens de nieuwe Waterwet de taak om grondwaterbeheer te voeren. ‘Ze kunnen daar via de rioolbelasting ook geld voor gebruiken en op eigen wijze invullen’, aldus Den Nijs. ‘Helaas zijn er nog nauwelijks gemeenten mee aan de slag’, constateert hij. Volgens Wareco is het mogelijk door slim peilbeheer zoveel mogelijk palen in een wijk onder water te houden. Een proef in de wijk Land van Valk in Dordrecht toont volgens Wareco aan dat met pompen en leidingen het hout min of meer permanent is nat te houden.

 

‘Gemeenten kunnen de aanleg van een pompsysteem en leidingennet combineren met gebiedsgericht rioolherstel. Met een slim systeem kan bovendien in perioden van te veel neerslag drainage plaatsvinden waardoor wateroverlast wordt bestreden. Wordt ook nog een koppeling aangebracht met wateropslag dan worden meerdere vliegen in één klap geslagen.’

 

Een mooie gedachte, maar de oplossing ligt niet eenduidig bij de gemeenten, zegt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Een woordvoerder van de VNG: ‘In Dordrecht is het bijvoorbeeld een zaak van het waterschap. Om tot een werkbare en betaalbare aanpak te komen, zijn we daarom in overleg met het IPO, de Unie van Waterschappen en het Rijk.’