Regie rijk is nodig op ruimtelijke regels

Het rijk kan niet de volledige regie voor de ruimtelijke ordening overdragen aan provincies. Door de invloed van Europese regelgeving blijkt de rijksoverheid verantwoordelijk als schakel tussen beleidsvorming (EU) en de beleidsuitvoering (provincies en gemeenten). Er is daardoor een grens aan de decentralisatie van de ruimtelijke ordening.

Ruimtelijke ordening steeds Europeser

Dat stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in het vandaag gepubliceerde rapport De Europeanisering van de Nederlandse ruimtelijke ordening. Volgens het PBL wordt de Nederlandse ruimtelijke ordening steeds Europeser van aard. Dat komt doordat veel ruimtelijk relevante onderwerpen worden bepaald door afspraken op Europees niveau, maar ook door de beleidskeuzes die Nederland zelf maakt. Vrijwel het hele grondgebied van Nederland wordt afgedekt door een of meer Europese beleidskaders, aldus het PBL. Dat is goed zichtbaar op een kaart in het rapport die aangeeft waar het EU-beleid over bijvoorbeeld, water, lucht, natuur, visserij en verkeer in Nederland neerslaat.

Knelpunten

Veel Europees beleid heeft positieve effecten, zoals subsidieregelingen en regels die op Nederlands initiatief tot stand zijn gekomen, zoals de Habitatrichtlijn en de Hoogwaterrichtlijn. Maar de Europese regels kunnen ook knelpunten opleveren, zoals tegenstrijdige doelstellingen binnen één gebied. Het is niet zo dat ‘Brussel’ dit Europese beleid tegen de Nederlandse wil oplegt, stelt het Planbureau; wel vergt dit goede afstemming.

Grens aan decentraliseren

Het PBL constateert dan ook dat er een grens is aan het decentraliseren van de regie op ruimtelijke ordening naar de provincies. Het rijk blijft verantwoordelijk voor goede communicatie tussen de overheidslagen over de invoering van het EU-beleid. Dit betekent dat de rijksoverheid zal moeten blijven lobbyen in Brussel voor de uitvoerende overheden. Provincies en grote steden doen dat zelf ook, maar kunnen dat niet zo krachtig als het rijk. De landelijke overheid neemt bovendien actief deel aan het Europese beleidsvormingsproces.

Integrale afweging

Daarnaast moet het rijk rijk zorgen voor een integrale ruimtelijke afweging, stelt het PBL. ‘Het rijk is immers de partij die Europees beleid omzet in nationale regelgeving en daarmee de koppeling met de ruimtelijke ordening vormgeeft.’