Erop of eronder voor Parkstad Limburg

‘Besluit nu tot gemeentelijke herindeling. Dan heb je tot 2014 de tijd, als er weer raadsverkiezingen zijn, om de zaak voor te bereiden. Eén grote gemeente met meer dan 200.000 inwoners is een veel krachtiger partij om de uitvoering van haar beleidsagenda gefinancierd te krijgen.’

Dit advies, bij wijze van ‘knuppel in het hoenderhok’, lanceerde adviseur bestuurskunde Leo Klinkers op de twee openbare debatten, die de afgelopen weken over de toekomst van het intussen tien jaar oude samenwerkingsverband Parkstad Limburg zijn georganiseerd. De debatten moesten de geest scherpen voor de bestuursconferentie van 21 april, waar keuzes verwacht worden van de colleges van Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Brunssum, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal.

Stoppen met de samenwerking, doorgaan op de oude voet, intensiever samenwerken of een gemeentelijke herindeling. Dat zijn de vier opties die op de bestuursconferentie voorliggen. Doorgaan op dezelfde voet lijkt het minst in aanmerking te komen. Daarvoor ontbreekt het aan slagkracht - ofwel: ‘mensen, middelen en mandaat’ - om de strategische agenda 2007-2011 te kunnen uitvoeren. Daarin heeft Parkstad Limburg zijn doelen voor wonen, werken, ruimte en mobiliteit geformuleerd. De focus ligt op stedelijke herstructurering, opvangen van vergrijzing, snelle OV-verbindingen en de ontwikkeling van het bedrijvenpark Avantis.

Breekijzer

Het geldgebrek is deels terug te voeren op het feit dat Parkstad niet de status van regionale vervoersautoriteit heeft. ‘Daardoor’, zegt Peter Bertholet, directeur van het samenwerkingsverband, ‘ missen wij bijvoorbeeld heel veel geld uit de pot van de BDU, de Brede Doeluitkering, die regio’s als Arnhem/Nijmegen en Eindhoven wel tot hun beschikking hebben. Samenwerken lukt beter naarmate er meer te verdelen is.’

De provincie Limburg wil Parkstad wel financieel te hulp schieten, en doet dat ook al bij de aanleg van wegen om de gemeenten beter bereikbaar te maken. Maar de provincie kijkt ook nadrukkelijk naar de bereidheid tot financiering bij de Parkstadgemeenten zelf. Hun bijdrage aan het samenwerkingsverband bestaat nu uit een jaarlijks bedrag van 12 tot 17 euro per inwoner.

Mandaat, het andere breekijzer om de beleidsagenda uit te voeren, hangt af van de vraag in hoeverre gemeenten bevoegdheden afstaan aan het samenwerkingsverband. Op dat vlak, zo bleek uit de debatten, is na tien jaar nog veel aarzeling te overwinnen. En dat irriteert Jacques Vinken, directeur van de woningcorporatie Hestia. Hij wil weten ‘tot welke schaalgrootte’ gemeenten intensiever willen samenwerken. ‘Men houdt elkaar nu gevangen in bestuurlijke drukte. Maatschappelijke instellingen werken vaak al over de gemeentegrenzen heen. Maar als ze iets willen, lopen ze tegen een hoop overleggen op.’

Lokale emoties

Gevoelig ligt ook een kwestie als herindeling. Met lokale emoties over de mogelijke teloorgang van de eigen identiteit en het dorpseigene dient vooral in de kleinere Parkstad-gemeenten rekening gehouden te worden. Maar voor de Heerlense PvdA-fractievoorzitter en leraar maatschappijleer Bert Braeken is dat een non-discussie.

‘Kijk uit dat de toekomst van Parkstad niet nóg meer een onderonsje tussen grijze hoofden wordt. Als ik met leerlingen in mijn klas over Parkstad praat, merk ik dat zij allang niet meer denken in termen van eigen gemeentegrenzen.’ Een constatering waarmee Braeken in het debat als enige een applausje oogstte.

Voor burgemeester Mirjam Clermonts-Aretz van Onderbanken, met 8400 zielen de kleinste Parkstad-gemeente, heeft de samenwerking vooral voordelen voor de natuurontwikkeling. ‘Daar hebben wij nu al veel van, en we kunnen nog meer binnenhalen. Maar de kleinere gemeenten beseffen ook dat ze niet alles op eigen kracht kunnen doen.

Neem de aanbestedingen voor de Wet maatschappelijke ondersteuning. Dat kun je ook bovenlokaal regelen. Je moet je blijven afvragen of kleine gemeenten met losse kernen waar voorzieningen verdwijnen nog op parochieniveau kunnen blijven bestaan. Maar herindeling als panacee voor alle problemen? Stellig niet de eerste vijf jaar.’

Parkstad Limburg

• Parkstad Limburg is een regionale samenwerking van zeven gemeenten: Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Brunssum, Voerendaal, Simpelveld en Onderbanken

   

• Parkstad valt onder de Wet gemeenschappelijke regelingenplus (WGR+)

   

• In de regio wonen circa 240.000 mensen