Brabantse vechtersbaas

Het is fantastisch dat Onno Hoes milieu krijgt’, zei Nico Heijmans, voorzitter van de SP-fractie in de Staten toen bekend werd hoe de portefeuilleverdeling van de Brabantse gedeputeerden eruitzag, ‘Onno zal middenin een bos een snelweg aanleggen. En dan zegt hij: nu hebben we niet één, maar twee bossen. Dat is goed voor het milieu.’

 

Stomverbaasd waren ze in Brabant. VVD-gedeputeerde Onno Hoes, die in de voorgaande periode economische zaken deed, kwam na de Statenverkiezingen van 2007 terug als gedeputeerde milieu. Waarom gaat uitgerekend iemand als Hoes, die als ex-ondernemer de portefeuille economische zaken vol verve bekleedde en nooit betrapt is op enige affiniteit met groene kwesties, zich met milieu bezighouden?

 

‘Ik vermoed dat hij de milieumaffia, want zo ziet hij dat, de nek wil omdraaien’, zegt Aloysia Jetten, Statenlid voor de Brabantse Partij. ‘In zijn ogen houdt de milieubeweging de economische ontwikkeling tegen.’ ‘Hij vindt de economie belangrijker dan het milieu en hij vindt de marktwerking belangrijker dan de maatschappelijke verantwoordelijkheid voor kwetsbare waarden’, zegt Jan van Rijen, directeur van de Brabantse Milieufederatie. ‘Als je de economie het belangrijkste vindt, is het heel slim om naar milieu te gaan en je schrap te zetten tegen lastige milieuorganisaties’, vindt SP’er Heijmans.

 

Hoes stoort zich eraan dat milieuorganisaties gesubsidieerd worden door de overheid en vervolgens naar de rechter stappen om beslissingen van diezelfde overheid aan te vechten. ‘Dat is een heel kwetsbaar onderdeel van onze relatie. Hoe kan ik mijn rol als waakhond op het ‘Hoes vindt economie belangrijker dan milieu’ Brabantse erf vervullen als deze discussie speelt?’, vraagt Jan van Rijen.

 

Mieke Geeraerdts, advocaat in Den Bosch en voorzitter van de VVD-fractie in de Staten: ‘Onno gaat liberaler met de portefeuille om dan zijn voorganger. Hij is een groot voorstander van deregulering. Dat zeggen andere partijen ook wel, maar daar komt niet veel van terecht.’

 

Een belangrijk aspect bij de keuze van Hoes voor de milieuportefeuille is het gegeven dat een gedeputeerde die zich met milieu bezighoudt invloedrijker is dan een gedeputeerde die economische zaken in zijn portefeuille heeft. ‘In de tijd dat Hoes economische zaken deed, maakten wij een geweldige groei door’, zegt Peter Swinkels, voorzitter van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging. ‘Maar in alle eerlijkheid, die groei komt niet tot stand door de politiek, maar door de investeringen die het bedrijfsleven doet. De overheid is voorwaardenscheppend, bijvoorbeeld in de infrastructuur.’

 

‘Wat kun je goedbeschouwd als provincie nou doen op economische zaken? Als je kijkt naar onze kerntaken hebben wij daar geen bevoegdheden’, zegt Geeraedts. ‘Onno vindt het leuk om dichter bij de macht te zitten.’

 

Waarschijnlijk had Hoes liever de portefeuille ruimtelijke ordening gehad, want de gedeputeerde die daar de scepter zwaait, heeft de meeste macht. Maar dat is in Brabant onbespreekbaar, want ruimtelijke ordening is het terrein van de christen-democraten. Daar heeft Paul Rupp, bijgenaamd de onderkoning van Brabant, het voor het zeggen. Maar Rupp en Hoes vormen een tandem.

 

Politieke familie

 

Economische zaken is voor Hoes altijd een gemakkelijke portefeuille geweest. Als ondernemerszoon en als ex-ondernemer heeft hij een vanzelfsprekende affiniteit met het ondernemerschap. ‘Die portefeuille was hem op het lijf geschreven. Hij was daar echt geknipt voor’, zegt Gert de Kok, burgemeester van Drimmelen, ‘hij was de pleitbezorger voor het bedrijfsleven in Noord-Brabant’.

 

Werkgeversvoorzitter Swinkels: ‘Ik kon hem zo bellen. Hij is heel toegankelijk en weet alles.’ Op milieugebied moest Hoes zich echt inwerken. Dat is vrij snel gelukt, zeker voor iemand die aan lezen een broertje dood heeft en zich met tegenzin buigt over teksten die langer zijn dan een paar A-4’tjes. ‘Hij is sowieso niet erg inhoudelijk’, zegt Van Rijen. ‘Hoes heeft algemene bestuurlijke kennis.’

 

‘Hij mist de drive om helemaal voor de inhoud te gaan’, zegt Heijmans, ‘ik heb nooit gemerkt dat hij echt bezield was door een onderwerp’. Van Rijen: ‘In de milieuwereld valt dat op. Daar kom je juist heel gedreven idealistische mensen tegen. Dat is toch een andere cultuur dan hij in het bedrijfsleven gewend was.’

 

Senang

 

Hoes komt uit een politiek actieve familie. Zijn opa was VVD-wethouder in Sint Michielsgestel. Zijn moeder zat jarenlang voor de VVD in de gemeenteraad van Den Bosch en zijn vader was voorzitter van de Brabantse VVD-centrale. ‘Thuis aan de keukentafel was politiek een dagelijks gespreksonderwerp’, zegt Geeraedts. ‘Zijn ouders zijn al op leeftijd, maar ze komen nog steeds trouw naar de afdelingsvergaderingen in Den Bosch. Het zijn echte liberalen.’ ‘Onno gelooft in de vrijheid van het individu’, zegt Jetten. Hoes moet niets van conservatisme hebben. Hij was actief in het COC en zodra het homohuwelijk wettelijk mogelijk werd, trouwde hij met showbusinessman Albert Verlinde, met wie hij sinds begin jaren negentig een relatie heeft.

 

Toen Hoes nog een tiener was dook zijn naam met grote regelmaat op in de ingezondenbrievenrubriek van het regionale dagblad. Zijn protest tegen de sloop van een binnenstadsziekenhuis leidde zelfs tot een gang naar de Raad van State. Achteraf zegt Hoes dat hij op dat moment begreep dat je om iets te bereiken zelf in actie moet komen. En dat hij dat nog leuk vond ook. ‘Dat hij in de gemeenteraad terechtkwam, was niet meer dan logisch’, zegt Geeraedts. ‘Hij voelt zich senang in de politiek. Hij is welbespraakt, houdt van het debat en kan dingen helder uitleggen.’

 

Heijmans zat destijds ook in de Bossche raad. ‘In wezen is hij niet veranderd. Hij is zichzelf gebleven en niet arrogant geworden. Dat is een groot compliment. Hij is wel wat voorzichtiger geworden, al is hij nog steeds geen saaie bestuurder. Destijds bracht hij echt sjeu in de raad. Omdat hij jong en onervaren was, deed hij ook weleens onnavolgbare dingen.’

 

Zo stuurde Hoes onder de verbaasde blikken van zowel oppositie als coalitie zijn eigen wethouder naar huis. Waarschijnlijk is het hem vergeven, want diezelfde wethouder, Guus Paanakker, steunde tien jaar later openlijk Hoes’ kandidatuur voor het landelijke VVD-voorzitterschap. Ondanks zijn duidelijke stellingname maakt Hoes geen vijanden.

 

‘Het is een heel aardige gast’, zegt PvdA-Tweede Kamerlid en voormalig Brabants gedeputeerde Jan Boelhouwer. ‘Hij is belangstellend en heeft oog voor mensen’, zegt CDA-Statenlid Danielle Aarts. Ook degenen die flink met Hoes in de clinch gelegen hebben, laten zich positief over hem uit. ‘Hij is vriendelijk en ontspannen’, zegt Van Rijen. ‘Hij is vlot in de omgang en hij ligt goed bij de burgemeesters’, zegt De Kok.

 

Hoes liet tegen de wens van de gemeente Drimmelen in het natuurontwikkelingsproject Zuiderklip dijken doorsteken zonder dat er een milieueffectrapportage was. De gemeente is bang dat het natuurgebied aangetast wordt door vuil water uit de Maas. Het leidde tot een procedure bij de Raad van State. ‘Hoes en ik hebben afgesproken dat we allebei de ruimte nemen om onze eigen opvattingen naar buiten te brengen. Het schaadde onze relatie niet.’

 

‘Het is een charmante, aimabele man, die de dingen op zo’n manier kan zeggen dat hij bereikt wat hij wil’, zegt Ada Grootenboer, wethouder van Moerdijk. Rijk en provincie wilden in Moerdijk zeshonderd hectare reserveren voor zware industrie. De gemeente was not amused. Het conflict liep zo hoog op dat gemeente en provincie een tijdje letterlijk niet meer met elkaar wilden praten over dit onderwerp. ‘Ondertussen had ik met Onno contact op andere beleidsterreinen, maar ik heb nooit gemerkt dat hij boos werd of het mij persoonlijk kwalijk nam’, zegt Grootenboer. ‘Toen de gemeente een tussenoplossing wilde aandragen, wilde hij er meteen over praten. Dan doet hij niet moeilijk.’

 

‘Hij is veerkrachtig en hij pakt zijn verlies gemakkelijk’, zegt Aarts. Dat is ook de ervaring van ZLTO-bestuurder Kees Coppens. Volgens het Waterplan van de provincie mochten de boeren 35 miljoen kubieke meter water oppompen in plaats van de oorspronkelijke veertig miljoen. De boeren wisten Hoes te overtuigen van hun gelijk. ‘Sommige politici houden dan vast aan hun standpunt, maar hij komt erop terug.’

 

Houdbaarheid

 

Toen de VVD een nieuwe partijvoorzitter zocht, stelde Hoes zich kandidaat. Voor mensen die zijn loopbaan een beetje gevolgd hebben, was dat een vanzelfsprekende stap, want Hoes wordt altijd voorzitter. Niet alleen in de politiek - eerst van de plaatselijke afdeling, toen van de gemeenteraadsfractie, daarna van de Statenfractie - maar ook daarbuiten. Toen hij zijn brood nog verdiende met interieurtextiel was hij voorzitter van de landelijke branchevereniging. En toen hij nog actief was in het COC werd hij daar landelijk voorzitter.

 

‘Altijd haantje-de-voorste’, zegt Geeraedts. Voor het VVD-partijvoorzittersschap was Ivo Opstelten, toen nog burgemeester van Rotterdam, zijn tegenkandidaat. Hoes kon rekenen op maar liefst een derde van de uitgebrachte stemmen. ‘Je kunt niet zeggen dat zijn kandidatuur mislukt is, want ondertussen heeft hij zich binnen de VVD goed geprofileerd’, zegt Jetten.

 

Kennelijk heeft Hoes landelijke ambities. ‘Ik zeg altijd tegen hem dat hij aan zijn houdbaarheidsdatum moet denken’, zegt Geeraedts, ‘eerst Statenlid, nu al een tijd gedeputeerde. Dan wordt het tijd voor iets anders.’ Nu hij er al zoveel jaren als bestuurder heeft opzitten, kan zijn omgeving zich niet goed voorstellen dat hij nog in de Kamer zou willen. Een staatssecretariaat ligt volgens insiders meer in het verschiet, of zelfs een ministerschap.

 

Onno Hoes

 

Onno Hoes (1961) ging na zijn heao-opleiding werken in het ouderlijk bedrijf, een onderneming in interieurtextiel. Hoes is zijn leven lang al politiek actief. In 1976 werd hij lid van de JOVD. Van 1986 tot 1992 was hij voorzitter van de VVD-afdeling Den Bosch. Van 1993 tot 1998 zat hij in de Bossche gemeenteraad, sinds 1995 als fractievoorzitter. In 1992 werd hij lid van de VVD-fractie van de Brabantse Staten. In 1998 werd hij fractievoorzitter. In 2001 verkocht hij zijn bedrijf en werd hij gedeputeerde voor economische ontwikkeling. Sinds 2007 is hij de gedeputeerde voor de portefeuille ecologie. In 2008 stelde hij zich kandidaat voor het VVD-voorzitterschap.