Bouwend Nederland: houd watertoets verplicht

De watertoets voor bouwprojecten en andere ruimtelijke plannen moet als verplichting worden opgenomen in de omgevingswet. Anders vervalt de urgentie –en daarmee de drang tot innovatie- om de gevolgen van de projecten voor het watersysteem te minimaliseren.

Waterschapsdag

Het was voorzitter Maxime Verhagen die deze week opriep om de toets verplicht te stellen. Hij deed zijn oproep op de Waterschapsdag zoals die elk jaar door de Unie van Waterschappen wordt georganiseerd. De waterschappen lobbyen al langer voor de opname van toets in de omgevingswet.

Ook ambtenaren van andere bestuurslagen pleiten onlangs voor opname in de omgevingswet.

Bestuursakkoord Water

De watertoets vloeit voort uit het Bestuursakkoord Water (2011) waarin werd afgesproken dat het Rijk, de waterschappen, provincies en gemeenten bij alle relevante ruimtelijke plannen (zoals bestemmingsplannen en structuurvisies) van te voren samen om tafel gaan zitten om de gevolgen voor het watersysteem te bekijken. De toets is juridisch vastgelegd in de Wet ruimtelijke ordening en Besluit ruimtelijke ordening. Toetsing is daarmee nu al verplicht bij (ontheffingen voor) bestemmingsplannen, inpassingsplannen, projectbesluiten en buiten toepassing verklaren van een beheersverordening.

Vroegtijdig overleg

In de praktijk dwingt de toets alle bij een bouwproject betrokken partijen ertoe om al in een zeer vroeg stadium overleg te voeren over wat de nieuwe plannen voor effect hebben voor het lokale waterbeheer. Dit resulteert dan in een waterparagraaf waarin de gevolgen en eventuele maatregelen om deze te minimaliseren worden opgenomen. Hiermee wordt voorkomen dat er aan het einde van het traject soms (dure) herstelmaatregelen moeten worden genomen om het bouwproject droog te houden of om de waterkwaliteit op peil te houden.

Niet in omgevingswet

Maar in de nieuwe omgevingswet wordt de toets niet meer met zoveel woorden genoemd. Reden voor de Unie van Waterschappen om te vrezen voor het verplichte karakter ervan. De bouwers vallen de schappen daar nu in bij: ‘Zonder verplichting vervalt de urgentie om rekening te houden met het waterbeheer. Maar gezien de klimaatverandering en het steeds extremer weer is de tijd van vrijblijvenheid voorbij. Goed waterbeheer is nu eenmaal een basis voorwaarde voor het voortbestaan van Nederland,’ aldus een woordvoerder in een toelichting op de verklaring van Verhagen.

Tegen heug en meug?

Maar is het geen pleidooi tegen heug en meug? Bouwers houden toch juist van marktwerking, zonder al te veel verplichte regels? ‘Zeker’, aldus de woordvoerder van Bouwend Nederland. Maar in dit geval is het volgens hem juist goed dat opdrachtgevers verplicht de gevolgen voor het watersysteem in de aanbesteding moeten meenemen. Zonder verplichting vreest hij de innovatie rond bouwen en waterbeheer komt stil te liggen. ‘Als het niet perse hoeft, gaan aanbesteden en innovatie niet altijd even goed samen’. En behalve voor de klimaatbestendigheid is innovatie ook goed voor de bouwers zelf. ‘Want de meeste van de gevraagde innovaties zullen vanuit de bouwwereld moeten komen. Daarmee vergroten we onze kennis en vaardigheden. En dat is weer goed voor onze exportpositie’.