Bouwen in natuurgebied IJmeer?

Almere moet groeien van 190.000 bewoners nu naar 350.000 in de toekomst. Zo kan het chronische woningtekort in de regio worden teruggedrongen en het Groene Hart worden ontzien. Maximaal 10.000 van de 60.000 nieuwe woningen worden mogelijk waterwoningen in het natuurgebied IJmeer.

 

De beoogde uitbreiding vergt een betere verbinding tussen Almere, Amsterdam en Schiphol. In één van de plannen komt er een spoorlijn over of onder het IJmeer. Naast de voorstanders zijn er behoorlijk wat tegenstanders van deze aantasting van een van de laatste open watergebieden in de noordelijke Randstad. Verzet tegen de plannen leidt mogelijk tot jarenlang juridische strijd.

 

Klaas Breunissen - Alleen binnendijks

 

Klaas Breunissen (60), initiator van campagne ‘Houd het IJmeer open’ namens Milieudefensie: ‘We willen dat Almere kwalitatief goede wijken bouwt, maar dan wel binnendijks.’ Zijn organisatie is al een jaar bezig om alle burgers en groepen bijeen te krijgen die het IJmeer open willen houden. ‘Wij werken eraan om een zo breed mogelijke coalitie te smeden.’ Intussen heeft Milieudefensie de Noord-Hollandse gemeenten en de provincie Noord-Holland achter zich. Ook andere milieuclubs en cultuurhistorische verenigingen zitten in de coalitie. De grootste partner is het Koninklijk Watersportverbond met 100.000 leden.

 

Breunissen lobbyt bij verschillende Tweede Kamerfracties om steun te vergaren. ‘We willen dat Almere straks goed ontsloten wordt. Dat moet met een sterke Flevolijn waarvan de huidige capaciteit moet verdubbelen.’ Ook moet het kabinet investeren in de kwaliteit van het meer. Breunissen weet hoe je vertraging kunt voorkomen. ‘We vragen Almere en het kabinet geen problemen te zoeken die ze niet willen. Buitendijks bouwen levert maatschappelijk verzet op en zorgt voor juridische vertraging.’

 

Maarten van Poelgeest - Tunnel onder IJmeer

 

Maarten van Poelgeest (44), wethouder Ruimtelijke Ordening in Amsterdam en voorzitter van de Bestuurlijke Kerngroep Metropoolregio Amsterdam (BKG), is verantwoordelijk voor de uitvoering van de afspraken over de regio. Hij houdt er een duidelijke mening op na. ‘Als er niks gebeurt, dan is het IJmeer over twintig jaar een bak met water’, zegt hij. In 1982 werd de inpoldering van de Markerwaard tot vreugde van Van Poelgeest afgeblazen, maar nu zit er teveel slib in het water. Dat komt door de dijk tussen Enkhuizen en Lelystad die destijds werd aangelegd. ‘Het meer is een belangrijke Europese plek voor vogels en mede daarom moeten we het ontwikkelen.’

 

Daarnaast heeft de overheid een ereschuld aan Almere. ‘Doordat er geen Markerwaard kwam, werd Almere niet goed ontsloten’, aldus de BKG-voorzitter. Betere verbindingen met Almere zijn nodig. ‘Als je kiest voor bouwen aan de westkant, dan moet je een IJmeerverbinding maken. Dat moet zowel bij binnen- als buitendijks bouwen. Daarbij kies ik voor een verbinding onder het meer.’ Hij erkent dat dit duurste variant is. ‘Een tunnel kost circa 5,5 miljard euro. Daarvoor moet je als overheid durven kiezen. Het is namelijk een project dat je uitsmeert over twintig jaar.’

 

Hans Gerson - Meer openbaar vervoer

 

Hans Gerson (62), wethouder Verkeer in Amsterdam en duobestuurder van het project OV-Schiphol, Amsterdam, Almere, Lelystad (OVSAAL): ‘In de projectgroep OV-SAAL hebben we het over de spoorlijn die loopt van Schiphol via de Zuidas naar Almere en Lelystad.’ Als duobestuurder vertegenwoordigt Gerson de Metropoolregio Amsterdam bij het kabinet. De andere duobestuurder is minister Eurlings van Verkeer en Waterstaat. OV-SAAL probeert de spoorlijn te ontwikkelen in drie tijdstrajecten.

 

‘Voor de korte termijn hebben we al besloten om de spoorlijnen bij de Zuidas en de Flevolijn te verdubbelen. Dat kost 600 miljoen euro. Op de middellange termijn denken we aan een verbreding met vier tot zes sporen.’ Voor de lange termijn heeft Gerson twee scenario’s in petto. ‘We kunnen het proberen om de bestaande Flevolijn op te peppen, maar dan moet alles over de Hollandse brug vervoerd worden. Almere zit dan vast aan één draadje. Bij een ongeluk ligt het hele gebied plat’. Zijn voorkeur gaat uit naar een extra OV-verbinding door het IJmeer.

 

Guido van Woerkom - Alternatieve locaties

 

Guido van Woerkom (54), ambassadeur van adviesplatform Rijksbesluit Amsterdam, Almere, Markermeer (RAA M-platform): ‘Als platform beogen wij alle maatschappelijke organisaties te bundelen die in de verschillende projecten actief zijn. Dat doen we om een gezamenlijke visie te ontwikkelen op het totale gebied.’ In het RAAM-platvorm zitten organisaties zoals VNO-NCW, de ANWB en Natuurmonumenten.

 

‘We hebben ongeveer vijf maanden fysiek met elkaar gepraat over de verschillende mogelijkheden. Dan groei je naar elkaar toe vanuit de posities die je hebt’, zegt Van Woerkom. Tijdens de vele vergaderingen kwamen ook verschillen van inzicht naar voren. ‘Eén van de grote twijfels is toch die buitendijkse bebouwing in het IJmeer. De vraag is: ‘Heb je die nodig?’ Hij verwacht dat wooneilanden op korte termijn niet noodzakelijk zijn.

 

Jacqueline Cramer - Een gouden kans

 

Jacqueline Cramer (58), minister van VROM: ‘Als minister van VROM ben ik vanuit het kabinet verantwoordelijk voor de Schaalsprong Almere. De afspraken die we met Almere maken zijn onderdeel van een bredere agenda voor het gebied.’ In het kader van deze brede agenda worden ook afspraken gemaakt over het versterken van het IJmeer en het Markermeer en over de bereikbaarheid van de hele regio Amsterdam-Almere. ‘Hier gaan we als Rijk dit najaar over besluiten.’

 

Cramer stelt dat er in de noordelijke Randstad hoe dan ook heel veel woningen nodig zijn. ‘Liever dan dat allemaal over het Groene Hart en Waterland uit te smeren, concentreren we dat op één locatie. Inclusief uiteraard een zeer hoogwaardige ontsluiting met het openbaar vervoer.’

 

Volgens de minister zijn de plannen een gouden kans voor het IJmeer. ‘Want wat we ook doen, het staat vast dat we gaan investeren in een ecologisch aantrekkelijker en levendiger IJmeer dat ook de recreant veel te bieden heeft. Dat is goed nieuws voor dit prachtige gebied.’ Ze is ervan overtuigd dat alle partijen, van natuurorganisaties tot bestuurders, er tijdig uit kunnen komen. ‘Mits we transparant te werk gaan uiteraard.’

 

Adri Duivesteijn - Schaalsprong Almere

 

Adri Duivesteijn (59), projectwethouder Schaalsprong van de gemeente Almere: ’De uitbreiding van Almere is geen autonome wens. Het Rijk heeft ons gevraagd plaats te bieden aan veel nieuwe woningen en arbeidsplaatsen. De achterliggende gedachte is duidelijk en wordt door iedereen gedeeld: het is van groot belang dat we mooie, waardevolle natuurgebieden zoals het Groene Hart veilig stellen’, zegt Duivesteijn.

 

De Concept Structuurvisie Almere 2.0 vormt het antwoord op deze vraag. Almere moet uitgroeien tot een volwaardige, duurzame stad. Duivesteijn: ‘In Almere hebben we relatief weinig voorzieningen. In Almere wonen bijna 190.000 mensen, maar er is geen hoger onderwijs. Daarnaast wonen hier veel mensen uit de middenklasse, maar we missen mensen die minder of meer verdienen.’

 

Om de diversiteit te vergroten, wil Almere stedelijke woningbouw in het westen van de stad en woonwijken met hoogwaardige appartementen in het IJmeer. ‘En aan de oostkant van de stad creëren we landelijke woongebieden, vergelijkbaar met ’t Gooi, met veel groen en grote tuinen.’ Als het aan Duivesteijn ligt, stijgt het inwonersaantal naar 350.000. Om een stad met zoveel inwoners goed te ontsluiten, is volgens hem een tweede verbinding met Amsterdam door het IJmeer noodzakelijk.

 

Duivesteijn is niet bang voor bestuurlijke vertraging. ‘IJburg is ook gerealiseerd. De Raad van State heeft de bezwaren van de tegenstanders opzij geschoven. Met de Schaalsprong Almere verwacht ik hetzelfde. Het besef dat stilstand letterlijk achteruitgang betekent, wordt steeds groter.’