Betuwelijn mogelijk oorzaak bodemdaling

De nieuwe bodemdalingskaart die vorige maand werd gepresenteerd, leidt ook buiten de Randstad tot verrassingen. In Reeth bijvoorbeeld. Naar de oorzaken van de dalingen blijft het voorlopig gissen. De Betuwelijn is er mogelijk één van.

Volgens de kaart daalt de bodem in de Randstad, meer dan tot nog toe werd gedacht, mogelijk door veenoxidatie. Hetzelfde geldt voor andere grote veengebieden in de noordwestelijke helft van Nederland. Gevraagd naar opvallende locaties in de andere helft van het land, noemt Gilles Erkens de Betuwe als eerste; in het bijzonder de plek daar die op de bodemdalingskaart rood oplicht. Rood staat voor minstens een halve centimeter daling per jaar – minstens een halve meter per eeuw mocht het zo doorgaan – vergelijkbaar met dalingen in de Randstad.

Zware treinen
De plek ligt tussen Nijmegen en Elst, in en nabij buurtschap Reeth. Erkens, onderzoeker bij Deltares en Universiteit Utrecht, is zijdelings betrokken bij de bodemdalingskaart. Hij moest bij het zien van het rood onwillekeurig denken aan de Betuwelijn. De goederenlijn ligt tegen Reeth aan. ‘Mogelijk zorgen zware treinen voor de gemeten daling.’

Je kunt ook denken aan de aanleg van de lijn, die in 2007 gereedkwam; een bodem zakt vaak nog wat na nadat er iets zwaars op is gebouwd. Zou niet ook de bypass van de Betuwelijn, ter hoogte van Reeth, de oorzaak van de daling kunnen zijn? Kan ook nog, ­reageert Erkens.

Ontwatering
Nóg een mogelijkheid. Het rood rond Reeth ligt op een lijn dwars door vrijwel de hele Betuwe, waar het óók verzakt is, zij het vaak minder. Is dat de Betuwelijn, die de denkbeeldige lijn keurig volgt, of is het de rivierklei van de komgronden? Die raakt, zo legt hij uit, compacter bij ontwatering voor de landbouw, en de drinkwaterwinning in de zandlagen eronder. Erkens, samenvattend: ‘Je weet het gewoon niet. Je zou gedetailleerd bodemonderzoek moeten doen. De bodemdalingskaart geeft slechts een eerste indruk.’

Tientallen meldingen
Volgens Eric Gloudemans van de gemeente Overbetuwe, waaronder Reeth valt, zijn uit de buurtschap geen geluiden over bodemdaling bekend. Er is de laatste tijd wel een ‘handjevol’ meldingen van verzakkingen van woningen geweest, maar die kwamen van elders, in reactie ook, zegt de ambtenaar bodem, op de oostelijke buurgemeente (Lingewaard) waar enkele ‘tientallen meldingen’ waren. Nog weer wat oostelijker ligt Zevenaar, nog steeds rivierengebied: daar nog méér schademeldingen van huiseigenaren sinds de zomer. ‘Het heeft er alle schijn van dat de droge zomer heeft gezorgd voor het inklinken van klei. Met mijn collega water besprak ik al: als het waar is dat we zulke zomers vaker krijgen, zouden we met alle gemeenten in het rivierengebied en het waterschap om tafel moeten. Kijken wat eraan te doen is, preventief.’

Ramon Hanssen van de TU Delft, drijvende kracht achter de bodemdalingskaart, is ‘99 procent zeker’ dat de Betuwelijn het vierkant van Reeth rood kleurt, puur op basis van de ‘luchtfoto en ervaring’.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week (inlog)