BNG Bank: ‘Waarborgfonds nodig bij publieke warmtenetten’

Investeren in warmtenetten moet aantrekkelijker worden, vindt Caspar Boendermaker, specialist business development bij BNG Bank. Hij pleit voor een landelijk waarborgfonds, zodat gemeenten goedkoper kunnen lenen. En hij biedt een stappenplan. ‘We kunnen de hordes bij het realiseren van warmtenetten aanzienlijk verlagen. Dat moet ook, want niet iedereen is zo'n top hordeloopster zoals Femke Bol.’

Landelijk waarborgfonds

Warmtenetten mogen niet meer alleen in handen zijn van private partijen. Zo besloot het kabinet onlangs. De nieuwe Wet collectieve warmtevoorziening bepaalt zelfs dat de meerderheid van de aandeelhouders moet bestaan uit publieke partijen. ‘En dus zijn veel gemeenten nu aan het nadenken hoe ze verantwoord kunnen investeren,’ vertelt Caspar Boendermaker van BNG Bank. Hij noemt de financiële hordes nu nog hoog. ‘Voor een warmtenet is veel risicodragend vermogen nodig.’ Maar daar is wat aan te doen met een landelijk waarborgfonds. ‘Het zou goed zijn als dat er komt. Met zo’n fonds kun je zorgen voor lagere financieringskosten, dankzij de garantie, en daarmee is het mogelijk dat warmtenetten een aantrekkelijk aanbod kunnen doen aan bewoners.’

Het pleidooi voor een landelijk waarborgfonds staat in een plan dat BNG Bank samen met de VNG heeft gemaakt. Daarin staat ook beschreven wat nog meer nodig is om ‘van de warmtetransitie een succes te maken’. Want een waarborgfonds alleen neemt de risico’s van investeringen in warmtenetten nog niet weg. Boendermaker belicht een paar punten.

Duidelijke spelregels

Zo pleit BNG Bank voor duidelijke spelregels voor het bepalen van de warmteprijs. De tarieven bij een warmtenet moeten op kosten gebaseerd zijn, en ze moeten transparant en uitlegbaar zijn. Daarvoor is inspiratie te halen uit de waterleidingsector, legt Boendermaker uit. ‘De inwoner betaalt voor water altijd de kostprijs. Wel betaal je in Zuid-Holland meer dan in Brabant, vanwege de duurdere waterzuivering. Niemand twijfelt eraan, omdat alle kosten en winsten te vinden zijn in de jaarverslagen. Je kunt het zelf narekenen en toezichthouder ACM inschakelen als het niet klopt.’

Transparante, uitlegbare en op kosten gebaseerde tarieven zijn een basisvoorwaarde. Maar voordat je besluit tot een warmtenet, moet je nog wel een analyse doen: is het voor deze wijk inderdaad de goedkoopste oplossing? Of is het toch slimmer om de bewoners het huis met elektrische installaties, zoals een warmtepomp, te laten verwarmen?’ Een overtuigend antwoord is nodig om inwoners te laten aansluiten, volgens Boendermaker. ‘En hoe meer mensen meedoen met het warmtenet, hoe goedkoper het voor iedereen wordt.’

Maar hoe weet je of een warmtenet de goedkoopste oplossing is voor een wijk? Dat is nu nog moeilijk te bepalen. ‘De vergelijking vindt steeds plaats op basis van andere cijfers en rekenmethodes. Er is behoefte aan een standaardmethodiek, met jaarlijks vast te stellen prijzen en inflatiecijfers. Dan rekent en vergelijkt iedereen op dezelfde manier en wordt het ook transparanter.’ Met een standaardmethodiek is bovendien te bepalen welke maatschappelijke effecten in een berekening meegenomen kunnen worden en op welke manier.

Subsidies afstemmen

Ook is het zaak om de subsidies goed af te stemmen op de gemeentelijke transitievisies voor warmte, benadrukt de BNG-business developer nog. ‘Als een warmtenet de goedkoopste oplossing is voor bewoners in een wijk, zorg er dan voor dat er wél subsidies mogelijk zijn op de aansluitkosten van een warmtenet maar níet op de aanschaf van een warmtepomp. En vice versa.’

Een ander potentieel risico bij een warmtenet betreft de afhankelijkheid van een grote warmtebron. Als de gasprijs stijgt, stijgt door een wettelijke koppeling nu eenmaal ook de prijs van de warmte van een warmtenet. Dat risico is goeddeels te ondervangen. ‘Stel bij elk warmtenet de eis dat er meerdere warmtebronnen zijn, zodat steeds voor de goedkoopste bron gekozen kan worden en er altijd voldoende warmte geleverd kan worden. Waar dat mogelijk is, is het goed om ook te zorgen voor een eigen warmteopslag. Daarmee heb je altijd een extra bron achter de hand en de warmteopslag vul je vooral op de goedkopere momenten.’

Transitie versnellen

Met de nieuwe Wet collectieve warmtevoorziening lijkt de warmtetransitie te kunnen versnellen. Een waarborgfonds is daarbij een belangrijk instrument, vinden BNG Bank en de VNG. Er is dan een landelijke organisatie die alle warmtenetprojecten beoordeelt. Met een garantie van het waarborgfonds kunnen warmtebedrijven zich goedkoper financieren. ‘Zo wordt de kostprijs nog lager en de bewoner nog blijer,’ zegt Boendermaker. Hij ziet Denemarken als inspirerend toekomstbeeld. ‘De meeste Denen zijn al aangesloten en iedereen die op het warmtenet komt, is dolblij. Het is veel goedkoper en je hebt voor veel meer jaren zekerheid. Daar moeten we in Nederland ook naar toe.’