Regionale energie strategieën; nog veel te doen

Veel aandacht voor zon en wind.

In het klimaatakkoord is afgesproken de energietransitie te decentraliseren naar 30 energieregio's. Deze regio's hebben vorig jaar hun concept regionale energiestrategie (RES) gepubliceerd, waarin zij duidelijk maken hoe zij vóór 2030 gezamenlijk 35 Terawattuur (TWh) hernieuwbare energie op land gaan opwekken. Op dit moment hebben de regio's tezamen een bod van 52 TWh, waarvan 24,4 TWh al is geproduceerd of staat gepland en 27,6 TWh nog steeds ambitie is. Het doel van 35 TWh wordt hiermee op papier ruimschoots overschreden.

De gezamenlijke regio's hebben nu een bod van 52 TWh; 24,4 TWh hiervan is al geproduceerd of staat gepland en 27,6 TWh is nog steeds ambitie.

 

Maar de strategieën zijn niet concreet over de manier waarop dit doel wordt bereikt. Nog meer onzekerheid bestaat over de manier waarop regio's de doelstellingen om te besparen op het energieverbruik willen gaan realiseren en hoe zij de transitie van aardgas naar alternatieve warmtebronnen volbrengen.

 

Meer financiële ondersteuning voor regio’s wenselijk

De studenten pleiten voor meer financiële ondersteuning vanuit het Rijk voor de regio's. Uit het onderzoek blijkt een gebrek aan expertise in de regio's bij het opstellen van de RES'en – zowel op technisch als op financieel gebied. Om deze kennisleemte te vullen, zou idealiter meer aanspraak gedaan worden op de kennis van bijvoorbeeld bedrijven en financiële instellingen.

 

Er zijn twee verklaringen waarom dit tot nu toe niet gebeurt:

 

• Ten eerste vanwege het gebrek aan financiële middelen in de (kleinere) regio om experts in te huren. Decentralisatie van meerdere politieke vraagstukken naar de gemeenten leidt tot een vergrote druk om met een klein budget steeds meer taken uit te voeren.

 

• Ten tweede zijn bedrijven terughoudend in het verlenen van technische expertise, aangezien eventuele voorkennis ertoe kan leiden dat zij niet in aanmerking komen voor aanbestedingen. Dit is bijvoorbeeld op te lossen door marktdagen te organiseren, waarbij alle partijen zijn uitgenodigd. Dit vergroot de transparantie en creëert een gelijk speelveld.

 

Focus op dure oplossingen

De meeste regio's hebben een duidelijke voorkeur voor kleinschalig zon op dak. Dat heeft een grote invloed op de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk. Hierdoor ontstaan sneller knelpunten, waardoor gemeenten concurreren met elkaar voor netwerkcapaciteit. Bovendien is er in algemene zin ook een voorkeur voor zon (zonnevelden) ten opzichte van windmolens.

 

Optimale verhouding tussen windenergie en zonne-energie: 4:1

 

Begrijpelijk, uit het oogpunt van draagvlak. Maar minder kostenefficiënt voor de BV Nederland. Een betere balans tussen wind- en zonne-energie leidt bovendien tot optimaler gebruik van het bestaande netwerk, wat ook veel kostbesparingen met zich meebrengt. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving levert een verhouding tussen wind en zon van 4:1 een optimale balans op het elektriciteitsnetwerk. Maar de regio's tonen in hun concept RES'en een voorkeur voor zonne-energie, wat zich uitdrukt in een 1:2 ratio. Het ministerie van Economische Zaken gaat de regio's nu helpen om hun strategieën vanuit een netwerkperspectief efficiënter te maken. 

De verhouding tussen windenergie en zonne-energie in de res: 1:2

 

Met een duidelijkere definitie kunnen regio's werken aan een concreter beleid om 50% lokaal eigendom te realiseren.

 

Lokaal eigendom lastig te realiseren

In het klimaatakkoord staat het doel van 50% lokaal eigendom, waarmee de energietransitie inclusiever moet worden en de opbrengsten binnen de gemeenschap blijven. Maar het is onduidelijk of het in deze definitie draait om financiële participatie of participatie in het algemeen.

 

 

Gaat het alleen om lokaal eigendom van burgers of ook van bedrijven? Hoewel het gebrek aan een duidelijke definitie zorgt voor meer flexibiliteit in de regio om invulling te geven aan dit doel, ontbreekt een duidelijke strategie in de meeste concept-RES'en. Daarom is er behoefte aan een duidelijkere definitie, zodat regio's kunnen werken aan een concreter beleid om 50% lokaal eigendom te realiseren.

 

---

Stage

Jesper Overeem, Kristin Hustrulid, Bart Scholte & Kaylee Stol hebben vier maanden stage gelopen bij BNG Bank en gewerkt aan het samenspel van financiële en andere uitdagingen in de energietransitie. Volgende keer deel 2 met een link naar hun eindrapport.

---

 

Door: Kaylee Stol en Jesper Overeem en Bart Scholte en Kristin Hustrulid