Reddingsboei voor kleinere duurzame projecten

Begin 2018 is het BNG Duurzaamheidsfonds gestart met het verstrekken van leningen aan duurzame projecten. Hiermee werd invulling gegeven aan de toenemende vraag van bedrijven, instellingen en duurzame ondernemers, die voor hun investeringen moeilijk aan financiering konden komen. Sindsdien hebben tal van maatschappelijke initiatieven, ondernemers en verenigingen er een zakelijke lening afgesloten.

Voor de verduurzaming van particulier en maatschappelijk vastgoed en om kleine duurzame projecten te realiseren is het fonds van doorslaggevend belang. Zo kunnen diverse projecten, waaronder ook burgerinitiatieven, aan duurzaamheid doen. Het fonds helpt gemeenten hun duurzaamheidsbeleid uit te voeren en initiatieven vanuit de samenleving aan te moedigen.

Duurzame megaprojecten, waarbij hernieuwbare wind- en zonne-energie wordt opgewekt, zijn algemeen bekend. Deze projecten zijn nodig om grote slagen te maken in het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Maar de rol van kleine initiatieven mag niet worden onderschat.

Want heel veel kleine initiatieven zijn samen ook verantwoordelijk voor een flink aandeel in de reductie van de CO2-uitstoot. Kleine initiatieven zorgen bovendien voor meer draagvlak ten aanzien van duurzaamheid in de samenleving. Vooral als mensen zelf met geringe financiële middelen toch hun steentje kunnen bijdragen. Met name gemeenten zijn zich bewust van het belang van lokale duurzaamheidsprojecten uit de samenleving. Zonder die maatschappelijke initiatieven is de kans zelfs groot dat zij hun doelen op het gebied van duurzaamheid niet gaan halen.

                  Het BNG Duurzaamheidsfonds is voor gemeenten een mooi instrument om zonder inzet van eigen middelen toch de verduurzaming in maatschappelijke projecten                                                                       te stimuleren

De initiatieven die gebruik maken van het BNG Duurzaamheidsfonds hebben niet zoveel alternatieve financieringsmogelijkheden. Veel kleinere maatschappelijke initiatieven voldoen niet aan de standaard financieringsvoorwaarden van de bank. Vooral het afgeven van zekerheden is vaak een deal-breaker bij met name projecten met veel individuele deelnemers. Voorbeelden daarvan zijn VvE's, die hun vastgoed willen verduurzamen, en groepen burgers die samen als vereniging een duurzaam project willen realiseren. Het vinden van een goede financiële oplossing wordt als ingewikkeld ervaren, waardoor het regelmatig voorkomt dat zo'n verduurzamingsproject wordt afgeblazen. Bij het BNG Duurzaamheidsfonds zijn de voorwaarden dermate gunstig en de stappen tot kredietverstrekking zo eenvoudig en overzichtelijk, dat deze projecten vaak wel een lening kunnen afsluiten.

Gemeenten hebben in de afgelopen jaren elk hun eigen duurzaamheidsbeleid geformuleerd. In alle gevallen ligt het energieakkoord van Parijs ten grondslag aan dat beleid. In de uitwerking zijn er grote verschillen per gemeente. De ene gemeente houdt het in algemene termen bij het streven naar volledig energieneutraal in 2050. In andere gemeenten zijn al uitwerkingen van het beleid in concrete maatregelen te vinden. In elke gemeente is men positief ten aanzien van lokale initiatieven, maar vrijwel nergens is daar gemeentelijk budget voor gereserveerd. Gemeenten zijn wel bereid om met de initiatiefnemers van duurzame projecten mee te denken. Zij helpen door hen te wijzen op subsidies en leningen die ze bij het Rijk, provincies of private partijen kunnen aanvragen.

Zonnepark in Ommen

De gemeente Ommen is ook een gemeente die lokale initiatieven attendeert op de mogelijkheden om hun projecten te financieren. Dat zegt Jan Webbink, coördinator Beleid en Ontwikkeling. De gemeente Ommen ziet graag dat er lokale initiatieven rond duurzame energie en het klimaat ontstaan en wil die graag ondersteunen. Deze plaatselijke zakelijke initiatieven zijn onmisbaar om het streven van een energieneutrale gemeente in 2050 te halen. "Als lokale overheid nemen wij uiteraard zelf allerlei initiatieven. Maar we vinden het belangrijk om initiatieven die vanuit ondernemers of burgers komen ook van de grond te krijgen."

                  Dankzij het BNG Duurzaamheidsfonds kunnen ook mensen met een kleinere                                  beurs hun steentje bijdragen aan duurzaamheid

Vinkenbuurt stroomt

Een project in Ommen dat dankzij een lening van het BNG Duurzaamheidsfonds mogelijk wordt gemaakt is Vinkenbuurt Stroomt. Dit is een initiatief van een groep bewoners van het buurtschap Vinkenbuurt, die een energiecoöperatie hebben opgericht. Ze willen met behulp van zonnepanelen duurzame energie opwekken. Op die manier probeert het buurtschap energieneutraal te worden. Een randvoorwaarde is dat het zonnepark niet ten koste mag gaan van een stuk landbouwgrond of van een stuk natuurgebied. Dat kan dankzij de welwillende medewerking van een agrariër met een grote veestapel. Die stemt ermee in dat de zonnepanelen op zijn stallen worden gelegd. Voorlopig gaat het om 2.200 zonnepanelen.

De bewoners van het buurtschap kunnen deelnemen aan het zonnepark door de zonnepanelen zelf aan te schaffen. Het gaat om pakketten van tien panelen per deelnemer. Zij kunnen ervoor kiezen om de panelen volledig zelf te betalen á €250 per paneel, maar ze kunnen ook 10% van een paneel aanschaffen voor €25 per paneel. Door hen deze keuze te bieden staat deelname aan het zonnepark voor iedereen open, of zij nu veel of weinig willen investeren. Duurzaamheid is bij dit project dus niet een kwestie van een grote portemonnee.

Het BNG Duurzaamheidsfonds is bij dit project betrokken door een lening te verstrekken aan de energiecoöperatie voor de deelnemers die gebruik maken van de 10%-regeling. Deze lening wordt in de loop der jaren terugbetaald uit de opbrengst van de zonnepanelen. Na aflossing ontvangen zij de volledige opbrengst van hun pakket zonnepanelen op hun rekening.

                  Zonder lening uit het BNG Duurzaamheidsfonds was het project                                   Vinkenbuurt Stroomt niet doorgegaan

Rol van de Gemeente Ommen

De initiatiefnemers van Vinkenbuurt Stroomt hebben als eerste de gemeente Ommen benaderd voor hulp bij het zoeken naar kredietverstrekkers. Mede daardoor heeft de provincie Overijssel een startsubsidie verstrekt, zodat het project kon opstarten. Van de overige kredietverstrekkers bleken de randvoorwaarden bij het BNG Duurzaamheidsfonds het meest gunstig. Volgens Jan Webbink is het rentepercentage zelfs nog iets gunstiger uitgevallen vanwege een gemeentelijke garantstelling. Hij is blij dat de lening kon worden afgesloten. "Zonder die lening was het project niet mogelijk geweest, want je moet geld hebben om alle zonnepanelen te kopen."

Jan Webbink is blij dat het project Vinkenbuurt Stroomt definitief doorgaat. Hij vindt het belangrijk dat dit project zo is opgezet dat duurzaamheid niet beperkt blijft voor mensen met veel geld. "Duurzaamheid kun je alleen bereiken als iedereen daar zijn eigen steentje aan kan bijdragen, dus ook de mensen met een kleinere beurs. Dat is bij dit project mogelijk gemaakt door het BNG Duurzaamheidsfonds." De gemeente zal niet aarzelen om het BNG Duurzaamheidsfonds ook bij andere initiatieven onder de aandacht te brengen.

Verduurzaming clubgebouw in Amsterdam

Het BNG Duurzaamheidsfonds heeft voetbalvereniging SV De Meer in Amsterdam een zakelijke lening verstrekt waarmee de club de accommodatie energiezuiniger en duurzamer kon maken. Deze voetbalvereniging is halverwege 2019 gestart met een verbouwing van het clubhuis. Dat was nodig omdat de kleedkamers niet meer voldeden aan de moderne eisen. Ze waren te klein en ook het aantal kleedkamers was onvoldoende. Door een deel van het bestaande gebouw te renoveren en er een verdieping bij te bouwen heeft SV De Meer nu weer een gebouw waarmee de club in sportief opzicht jaren vooruit kan.

De verbouwing was financieel mogelijk dankzij een aantal geldstromen. Die werden onder anderen beschikbaar gesteld door de gemeente Amsterdam. Maar er was geen mogelijkheid om geld te lenen of subsidie aan te vragen om het energiegebruik terug te dringen. Omdat dit voor de club van groot belang was, is men als vereniging zelf op zoek gegaan naar extra geld. De banken beschikten niet over producten om de club een lening te verstrekken. Uiteindelijk kwam men terecht bij het BNG Duurzaamheidsfonds. Daar werd een duurzaamheidslening afgesloten onder garantstelling van de Stichting Waarborgfonds Sport.

De lening van het BNG Duurzaamheidsfonds is gebruikt voor een aantal energiebesparende maatregelen. Ten eerste is het gebouw voorzien van extra isolatiemateriaal. Bij de installaties is gekozen voor een energiezuinige cv-ketel en een energie- en waterbesparende installatie om te douchen. Bij de aanleg van de elektrische installatie is speciale aandacht besteed aan een laag energieverbruik. Alle verlichting in het gebouw is bijvoorbeeld uitgevoerd in LED.

Rol Gemeente Amsterdam

Sportverenigingen in Amsterdam, die renovatie- en bouwwerkzaamheden aan hun accommodaties willen laten uitvoeren, doen voor de financiering daarvan een beroep op de Subsidieregeling Verenigingsaccommodaties Buitensport. In de volksmond staat deze bekend als de een derde regeling. Beleidsambtenaar Ed Degenkamp behandelt alle verzoeken van de sportverenigingen in de gemeente. "De regeling heet de een derde regeling, omdat de vereniging 33% van de totale investering zelf moet betalen, 33% door de gemeente als subsidie wordt verstrekt en er 33% kan worden geleend onder garantstelling van de gemeente."

                  Door de lening uit het BNG Duurzaamheidsfonds werd de renovatie

                                           bij SV De  Meer uitvoerbaar

Toen de Subsidieregeling Verenigingsaccommodaties ooit werd bedacht keek men alleen naar de functionele noodzaak van een verbouwing. Tegenwoordig zijn verbouwingen vrijwel altijd een combinatie van kwaliteitsverbetering van de gebouwen en een verduurzamingsslag. Het deel van de investering dat voor de verduurzaming wordt gebruikt moet de vereniging zelf bij elkaar zien te krijgen. Zij komen uit bij fondsen als het BNG Duurzaamheidsfonds. "In het geval van SV De Meer heeft het BNG Duurzaamheidsfonds ervoor gezorgd dat het project uitvoerbaar was door een lening te verstrekken waar de gemeente niet garant voor hoeft te staan. Daarmee is dus het onderdeel 'eigen middelen' van de club rond gemaakt."

Actualisering subsidieregeling Verenigingsaccomodaties

Het duurzaamheidsbeleid in de gemeente Amsterdam is vertaald naar concrete doelen, zoals reductie van het watergebruik in de douches en een verlaging van het elektriciteitsgebruik. Op termijn zal men volledig van het gas af moeten. In de nabije toekomst moet elke sportvereniging die zijn accommodatie wil verbouwen met die doelen rekening houden. Om dat mogelijk te maken wordt de Subsidieregeling Verenigingsaccommodaties gemoderniseerd. "Wij merken dat het onderwerp verduurzaming bij elke vereniging al een rol speelt. Iedereen wil minder water gebruiken en besparen op energie. Wij willen de regeling daarom zo aanpassen dat het gemakkelijker wordt om dit te financieren."

                  Door de samenwerking met SWS gaat de gemeente rechtstreeks doorverwijzen                                            naar het BNG Duurzaamheidsfonds

De aanpassing bestaat eruit dat de gemeente Amsterdam een samenwerking aangaat met Stichting Waarborgfonds Sport (SWS). Dat is een organisatie die – afhankelijk van de hoogte van het te lenen bedrag – zelfstandig of samen met de gemeente een garantstelling afgeeft voor leningen aan sportverenigingen. Het BNG Duurzaamheidsfonds is één van de partners van Stichting Waarborgfonds Sport.

De samenwerking van de gemeente met SWS maakt het voor alle partijen gemakkelijker om een verbouwing te financieren. Amsterdamse sportverenigingen hoeven niet meer zelf op zoek naar een kredietverstrekker, maar ze kunnen bij SWS terecht. Daardoor is de kans, dat een verbouwing inclusief verduurzamingsslag niet doorgaat omdat de financiering niet rond te krijgen is, een stuk kleiner geworden. De samenwerking met SWS is dus indirect ook een stimulans voor de verduurzaming van sportaccommodaties.

Voor kredietverstrekkers, zoals het BNG Duurzaamheidsfonds, betekent de samenwerking van de gemeente Amsterdam met SWS een administratieve lastenverlichting. Het BNG Duurzaamheidsfonds is als partner al bekend met de werkwijze van SWS. Als die een akkoord geeft op een lening geeft dat voldoende garanties. "Als gemeente Amsterdam verwezen wij nog niet door naar het BNG Duurzaamheidsfonds. Doordat we nu actief samenwerken met Stichting Waarborgfonds Sport doen we dat vanaf nu wel."

Ruimte voor extra projecten bij het BNG Duurzaamheidsfonds

De projecten Vinkenbuurt Stroomt en SV De Meer zijn twee kenmerkende projecten die door het BNG Duurzaamheidsfonds worden ondersteund. Het zijn projecten die bijdragen aan de verduurzaming van Nederland. Ze konden vanuit de gemeente onvoldoende subsidie krijgen en financiering door de reguliere banken was niet mogelijk. Fondsmanager Pieter van der Berg is blij met deze projecten. "Wij bestaan als fonds pas ruim twee jaar en we hebben hard gewerkt aan onze naamsbekendheid. We krijgen via allerlei kanalen aanvragen binnen. Vooral gemeenten weten ons steeds beter te vinden. Maar we willen onze activiteiten verder uitbouwen, want we hebben ruimte voor veel meer projecten."

Voordat tot financiering door het fonds wordt overgegaan, worden projecten goed onderzocht. Er moet sprake zijn van degelijke businesscases en projecten moeten aantoonbaar bijdragen aan de duurzaamheidsdoelstellingen van de gemeente. Als een project erin slaagt financiering te krijgen bij het BNG Duurzaamheidsfonds mag dat worden beschouwd als een indicatie dat het een haalbaar project is met een financierbare business case.

                  Als wij een initiatief ondersteunen, is dat een indicatie dat wij denken                                          dat het een haalbaar project is

Pieter van der Berg denkt dat er voor gemeenten drie argumenten zijn om initiatiefnemers van maatschappelijke duurzame projecten voor de financiering te wijzen op het BNG Duurzaamheidsfonds. Ten eerste omdat het zoeken naar een financiering voor deze initiatiefnemers en ondernemers niet iets is waar ze dagelijks mee bezig (willen) zijn. Er zijn veel financieringsaanbieders, maar lang niet elk project kan overal terecht. Juist die duurzame initiatieven vergen extra aandacht en begeleiding. Het BNG Duurzaamheidsfonds helpt dergelijke projecten graag om toch de financiering en realisatie mogelijk te maken.

Een ander argument waarom gemeenten het BNG Duurzaamheidsfonds onder de aandacht moeten brengen, is dat het BNG Duurzaamheidsfonds in de afgelopen jaren veel kennis heeft opgebouwd. Het fonds is beter dan de meeste gemeenten geëquipeerd om de projectrisico's goed in kaart te brengen. Dat is essentieel voordat het geld aan het project wordt geleend.

Toch zullen de meeste gemeenten vanwege de beperkte eigen financiële middelen voor duurzame maatschappelijke projecten doorverwijzen naar het BNG Duurzaamheidsfonds. "Ons fonds is dan een goed alternatief voor leningen of subsidies verstrekt voor rekening van de gemeente. Een garantstelling heeft minder beslag op de eigen financiën binnen de gemeente en komt enkel tot uitwerking bij ernstige problemen in een project. Het BNG Duurzaamheidsfonds is voor gemeenten dus een mooi instrument om zonder inzet van eigen middelen toch de verduurzaming in maatschappelijke projecten te stimuleren."