Waterschappen en waterbedrijven jagen brede verduurzaming aan

Behoud en ontwikkeling van groen is belangrijk voor een prettige leefomgeving, welzijn, gezonde biodiversiteit en voor klimaatverbetering. Een biodiverse stad met veel natuurwaarde draagt onder andere bij aan een goede waterhuishouding (afwatering en waterzuivering). Voor waterschappen en drinkwaterbedrijven is dit heel belangrijk.

Van de Noordzeekust tot aan de Duitse grens: overal waar grond- en oppervlaktewater wordt gewonnen voor de productie van drinkwater, zorgen drinkwaterbedrijven samen met andere natuurbeheerders en waterschappen ervoor dat de flora en fauna zo goed mogelijk wordt beschermd en de biodiversiteit waar mogelijk toeneemt. Waterschappen dragen hierdoor in belangrijke mate bij aan concreet behoud van biodiversiteit. Drinkwaterbedrijven zijn de op drie na grootste natuurbeheerders van Nederland.

Drinkwaterbedrijven zijn de op drie na grootste natuurbeheerders van Nederland

Een natuurlijke omgeving is belangrijk voor de bescherming van drinkwaterbronnen. Hoe meer natuur en biodiversiteit, hoe schoner de bodem en de waterkwaliteit. Daardoor zijn er minder zuiveringshandelingen nodig en is er meer controle over de productie van schoon drinkwater.

Maar natuurbeheer alleen is niet altijd genoeg. De stikstoflast van landbouw, industrie en auto's is enorm. Jaarlijks valt er heel veel stikstof in het duin- en andere waterwingebieden. Dit bedreigt de waterkwaliteit en zorgt voor te sterke begroeiing van struiken en planten.

---

Duurzaamheidsrisico's

De kosten van het zuiveren van drinkwater zijn de afgelopen jaren gestegen en de verwachting is dat deze trend zal doorzetten onder invloed van het veranderende klimaat (droge zomers en vervuiling (Algemeen Dagblad, 2018; NRC, 2018). Drinkwaterbedrijven moeten nieuwe technieken inzetten om het water te zuiveren. (Algemeen Dagblad, 2017).

Tussen 2000 en 2015 zijn 21 van de ruim 200 waterwinpunten in Nederland gesloten omdat het water zo vervuild was dat zuiveren te kostbaar werd (Trouw, 2017). Door de droogte in de zomer van 2018 heeft Vitens noodgedwongen de oppompvergunning overtreden. Een boete vanuit de provincie Gelderland dreigde, maar het bleef bij een waarschuwing (Tubantia, 2018/ Omroep Gelderland, 2018).

---

Harrie van der Hagen, ecoloog bij drinkwaterbedrijf Dunea zegt hierover: 'Als we niet ook de vervuiling buiten de natuur- en waterwingebieden aanpakken, blijft het dweilen met de kraan open.' Daarom steken zowel waterbedrijven als waterschappen al miljoenen euro's in het vergroten van de natuurwaarde en het sluiten van kringlopen in de landbouw.

Waterschappen hebben ook positieve impact op circulair bouwen, duurzaam grondstofgebruik en hernieuwbare energievoorziening

Maar dat is niet het enige. Niet alleen hergebruiken waterschappen hun afvalstoffen zo veel mogelijk, als circulaire grondstof of als bron van hernieuwbare energie, ook qua bouwen streven de waterschappen ernaar zo veel mogelijk circulair te zijn. Per 2023 wordt volledige circulariteit bij aanbestedingen nagestreefd, per 2030 moet dit ook echt een feit zijn.

Een mooi voorbeeld hiervan is de toepassing van lokaal veenslib en wilgentenen om cultuurhistorisch belangrijke legakkers te herstellen. Maar ook bij grotere bouwwerken zoals de versterking van de Grebbedijk wordt 100% circulariteit nagestreefd. Met in totaal een investeringsprogramma van 2 miljard euro per jaar in grond-, weg- en waterbouw behoren de waterschappen tot de grootste investeerders van Nederland. 

---

Rol BNG Bank

BNG Bank is al een grote speler in de financiering van maatschappelijk vastgoed. Wij kijken hierbij ook hoe wij natuurinclusief bouwen kunnen stimuleren. Want behoud en ontwikkeling van groen bevordert onder meer ook een goede waterhuishouding.

De uitdaging bij natuurinclusief bouwen zit in het punt dat kosten en opbrengsten niet noodzakelijkerwijs bij dezelfde partijen vallen. Daarom probeert BNG Bank partijen te verbinden en oog te laten hebben voor elkaars bijzondere omstandigheden.

Toezicht op waterkwaliteit ontbreekt

Ondanks al deze goede bedoelingen is er in Nederland nog behoorlijk wat werk aan de winkel. De waterschappen moeten namelijk voldoen aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Dit is een Europese richtlijn die voorschrijft dat de waterkwaliteit van de Europese wateren vanaf 2015 aan bepaalde eisen moet voldoen. De KRW is sinds eind 2000 van kracht.

Op grond van de KRW geldt de verplichting om ervoor te zorgen dat vanaf 2015 alle wateren in een 'goede toestand' zijn. Uit onderzoek blijkt dat maar één procent van de grote rivieren­­ en meren voldoet aan Europese eisen voor waterkwaliteit*. Ook sloten, beken, vijvers, grachten en kleine plassen zijn vervuild.

Toezicht op de waterkwaliteit ontbreekt. Nederland zal daardoor waarschijnlijk niet op tijd voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. En dat terwijl Nederland al van een uitzonderingsregels gebruik maakt om de deadline van de KRW te verlengen tot de uiterste termijn in 2027. De kans bestaat dat de Europese Commissie boetes zal opleggen.
Hopelijk komt hiervoor in de nabije toekomst meer aandacht vanuit de Rijksoverheid en het publieke debat. De kwaliteit van onze natuur en water is te belangrijk om af te wachten tot de EU Nederland mogelijk op de vingers tikt.

*Uit meerdere KRW-rapportages blijkt dat de meeste waterlichamen in Nederland niet voldoen aan de gewenste kwaliteit in de KRW-beoordeling. De ecologische kwaliteit is matig, ontoereikend of slecht. Dit komt vooral door de slechte biologische kwaliteit. Voor wat betreft de chemische kwaliteit zijn maatregelen daarentegen effectief gebleken.

---