Waterschappen sluiten nieuwe green en blue deals

Waterschappen beschouwen het tegengaan van klimaatverandering en het opvangen van de gevolgen ervan als een van hun kerntaken. Reden om als eerste overheid in 2020 40 procent van alle benodigde energie zelf te willen opwekken en de hele bedrijfsvoering maximaal te verduurzamen. Deze ambities zijn vastgelegd in een serie Greendeals.

Technisch kan het

Grondstoffen en energie terugwinnen uit rioolwater: technisch kan het en doen de waterschappen het ook al langer. Negen van de twaalf belangrijkste waterzuiveringen fungeren al als ‘energiefabriek, de overige installaties zullen snel volgen. ‘Daarmee wekken we momenteel al bijna 30 procent van onze energiebehoefte op’, stelt Dijkgraaf Tanja Klip-Martin van het waterschap Vallei en Veluwe.
 

Nieuwe deal

Maar de schappen gebruiken samen net zoveel energie als nodig is om de stad Rotterdam van stroom te voorzien. Dat wil zeggen dat er nog rond de 7 Peta Joule aan duurzame energie extra moet worden gewonnen om werkelijk energieneutraal te worden. En dat is wel precies één van de belangrijkste ambities van de waterbeheerders. Vandaar dat er deze lente een nieuwe Greendeal Energie is gesloten, als steuntje in de rug. Deze overeenkomst tussen de Unie van Waterschappen, de STOWA en het rijk vervangt en moderniseert de oude twee jaar geleden gesloten deal. Vergelijkbare Deals over grondstoffen en ook energie werden al eerder gesloten in respectievelijk 2014 en 2011. Ook op het gebied van grond-weg- en waterbouw sloten de waterschappen een groene deal met andere overheden en bedrijfsleven.

Klimaatdoelen halen

Oud-gedeputeerde Klip is in haar huidige functie als dijkgraaf ook lid van de zogenoemde Green Deal Board, een adviesraad voor de ministeries van infrastructuur en milieu en Economische Zaken. De raad ziet toe op – en adviseert over de uitvoering van de ruim 200 greendeals die allerlei partijen de laatste jaren met het Rijk hebben gesloten. Dit om de economische activiteiten in Nederland te vergroenen en om de klimaatdoelen te halen.

 

Blauwe ruggengraat

En juist hierin spelen de waterschappen een belangrijke, zo niet onmisbare rol, aldus Klip: ‘ik zeg weleens dat de waterschappen de blauwe ruggengraat van het Energieakkoord zijn’. Niet voor niets stelde minister Schultz tijdens de ondertekening vast dat wij de enige overheden zijn die hun eigen duurzame energie opwekken.

Zonnepanelen langs de vaart

Nieuw in de nu gesloten Energie Deal is dat het arsenaal aan bronnen flink wordt uitgebreid. Behalve het verder uitbreiden van de winning van biogas uit rioolslib gaan de waterschappen nu ook de gronden en andere ruimtes die ze beheren inzetten: zonnepanelen langs de vaart, windmolens langs de dijk, waterkrachtcentrales bij de stuwen, het benutten van spanningsverschil tussen zoet en zout water en het terugwinnen van warmte uit het gezuiverde afvalwater: alle mogelijkheden worden onderzocht en zo mogelijk toegepast.

 

Juridische barrières wegnemen

‘Technisch kan er veel, het gaat er binnen de Deals voor een groot deel om dat de bestaande juridische barrières tijdelijk worden weggenomen. Zo ontstaan er proefprojecten waarbinnen zonder al te knellende regelgeving geëxperimenteerd kan worden’, aldus Klip.

Ze noemt het opheffen van de afvalstatus die nu automatisch wordt toegekend aan alles wat uit het riool komt. ‘Natuurlijk moet je oppassen en ervoor zogen dat het om schone grondstoffen gaat. Maar hier is nog wel een weg te gaan. Zo kunnen we pas sinds kort het uit rioolslib teruggewonnen waardevolle struviet ook echt verkopen. Daarvoor was het afval en mocht het niet verhandeld worden als grondstof.' 

Gevolgen voor de ruimtelijke beleving

En dat geldt ook voor het plaatsten van windmolens en andere energie installaties. Provincies en gemeenten kijken naar de ruimtelijke kwaliteit en moeten dat natuurlijk ook doen. Maar het zou jammer zijn als er geen individuele windmolens op onze grond mogen omdat dit niet in het clusterbeleid past. Het gaat om een enorme energie opgaaf die we met zijn allen moeten aangaan, dat zal zeker zijn neerslag op de ruimtelijke beleving in ons land hebben”. 

Blue deal met Amersfoort

Gelukkig zien provincies en gemeenten dit steeds meer in. De samenwerking verloopt volgens Klip soepeler en soepeler. ‘Zo hebben we bij ons eigen waterschap Vallei en Veluwe ook al een zogenoemde blue deal gesloten met de gemeente Amersfoort en een Gelders Energieakkoord met heel veel partijen en de provincie.'