Tata Steel ontkent aanspreken ‘eigen’ raadsleden

Het Indiase staalbedrijf Tata Steel, gevestigd in IJmuiden, past haar gedragscode, waarin staat dat medewerkers toestemming dienen te vragen voor nevenfuncties, zoals het raadslidmaatschap, niet aan. De code van het bedrijf kwam onder vuur te liggen van twee hoogleraren. Een van hen vindt de code in strijd met de Gemeentewet. De ander brengt de code zelfs in verband met ondermijning. Het bedrijf zegt zijn medewerkers nooit te hebben aangesproken op de inhoud van hun werk als raadslid.

Gedragscode
Volgens de Nijmeegse hoogleraar bestuurskunde Michiel de Vries maken werknemers van Tata Steel in de gemeenteraad zich mogelijk schuldig aan meineed, zegt hij in een stuk dat afgelopen maandag verscheen in het Noordhollands Dagblad. Het vermoeden zou gelden voor zeven raadsleden in vier verschillende gemeenteraden, die in dienst zijn van Tata Steel. Zij vallen onder een gedragscode van het bedrijf, waarin staat dat zij vooraf van hun werkgever toestemming moeten verkrijgen voor hun politieke werkzaamheden. Ook zou Tata van zijn werknemers in een gemeenteraad eisen dat zij niets doen wat nadelig is voor het bedrijf of de Tata-groep. Het gaat om artikel 23 van de gedragscode.

Zonder last of ruggespraak
Volgens De Vries kan zo geen enkele Tata-werknemer in een gemeenteraad zitten. ‘Als ze dat wel doen, plegen ze op grond van artikel 14 van de Gemeentewet feitelijk meineed. Want ze handelen in tegenspraak met de eed die ze hebben afgelegd als raadslid’, zegt hij in de krant. Raadsleden moeten een eed of belofte afleggen, waarin zij verklaren zonder beloften aan derden te hebben gedaan hun taak als gekozen raadslid aanvaarden. Dat is dus zonder last of ruggespraak. Maar De Vries wijst erop dat een gemeenteraadslid die medewerker is bij Tata Steel volgens de gedragscode altijd de belangen van dat bedrijf voorop moet stellen, terwijl bijvoorbeeld Shell in zijn gedragscode stelt dat een medewerker als gemeenteraadslid duidelijk onderscheid moet maken tussen beide functies.

Schijn van belangenverstrengeling vermijden
‘In de Gemeentewet staat dat je de schijn van belangenverstrengeling moet vermijden’, vervolgt hij.
‘Bij Tata Steel zegt de gedragscode dat je die belangenverstrengeling moet onderkennen en die ten voordele van Tata Steel moet laten uitwerken in je functioneren als gemeenteraadslid.’ Dat vindt De Vries ‘ongelukkig geformuleerd’. ‘Maar je kunt ook zeggen dat hier expliciet wordt gemaakt wat bij andere bedrijven impliciet blijft, maar mag worden verondersteld van een medewerker die ook gemeenteraadslid is.’ In de praktijk zou je je dan moeten onthouden van discussies en stemmingen in de gemeenteraad over zaken die direct gaan over de belangen van het bedrijf waar je werkt. ‘Dit juist om de schijn van belangenverstrengeling te vermijden.’

Kritisch over milieuprestaties
Volgens het Noordhollands Dagblad doen Tata-raadsleden dat meestal wel, maar niet altijd. Zo wijzen ze erop dat een voor Tata positieve motie door bijna alle Tata-raadsleden is gesteund. Ook zou een van de raadsleden in botsing gekomen zijn met zijn werkgever, omdat hij zich in de raad en in de media vaak kritisch uitlaat over milieuprestaties van Tata. Daarop zou Tata hem een spreekverbod in de media hebben opgelegd en hem ‘een vermenging van rollen en tegenstrijdige belangen’ verwijten ‘en dit is daarmee in strijd met de Tata Steel gedragscode’. De krant haalt deze zinsneden naar eigen zeggen uit een brief die directie van het bedrijf naar het Beverwijkse raadslid Mendes Stengs van Samen Lokaal, eveneens OR-lid bij Tata Steel, heeft gestuurd. Stengs zegt nu met een dilemma te zitten over wat hij wel en niet mag zeggen in de raad.

Spanningsveld
Daarnaast citeert de krant hoogleraar bestuurs- en staatsrecht Jon Schilder van de Vrije Universiteit die de gedragscode ‘onwenselijk’ noemt. Volgens hem hebben werknemers het recht deel te nemen in vertegenwoordigende lichamen en is het niet goed als zij beperkt worden in die vrijheid. Er zit een onwenselijk spanningsveld in de gedragscode, vindt hij. ‘Raadsleden moeten gewoon hun werk goed kunnen doen en het algemeen belang vertegenwoordigen. Een bedrijf mag het raadslidmaatschap van een werknemer niet gebruiken voor zijn eigen belang.’ Onthouding van stemming of weglopen vindt hij verkeerd, omdat de raad zo een volwaardig raadslid verliest. ‘Als je meestemt, ben je al snel partijdig: je stemt voor of tegen vanwege de druk die door je werkgever op je is uitgeoefend. En dat is niet goed, zoiets ondermijnt het gezag van de gemeenteraad als lokale volksvertegenwoordiging.’

Binding met omgeving
De Beverwijkse burgemeester Martijn Smit vindt dat 'Tata-raadsleden' over Tata Steel mogen stemmen, stelt hij in dezelfde krant. Raadsleden die de zaal uitlopen, haalt hij nog wel eens terug, omdat hij vindt dat ze ‘feitelijk spijbelen van hun taak’ door zich te onthouden, zegt hij in het artikel. ‘Mijn standpunt is dat raadsleden vaak wel mee mogen stemmen. Als raadslid wordt juist van je verlangd dat je binding hebt met je omgeving.’ De zaak rond raadslid Stengs is volgens Smit ‘een kwestie tussen werkgever en werknemer’. De raadsleden die bij Tata Steel werken zijn wat Smit betreft nooit over de schreef gegaan. ‘Anders had ik ze daar wel op aangesproken.’

Onjuiste conclusie
Hoog tijd om contact op te nemen met Tata Steel zelf en hen te vragen of zij de gedragscode na de geuite kritiek gaan veranderen. Dat is niet het geval, zegt een woordvoerder van het bedrijf, ‘want hetgeen in het artikel wordt gesteld, klopt niet’. ‘Onze gedragscode bepaalt dat medewerkers vooraf toestemming dienen te vragen voor nevenfuncties. Dat is heel gebruikelijk, zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid. De conclusie dat raadsleden die bij Tata Steel werken alleen ten voordeel van het bedrijf mogen acteren is onjuist. Er is dan ook geen reden om de gedragscode aan te passen.’

 
Raadslid? Prima.

Het bedrijf verduidelijkt dat in zijn gedragscode een bepaling is opgenomen om te voorkomen dat al dan niet betaalde structurele activiteiten van medewerkers buiten het bedrijf ten koste gaan van het werk waarvoor men is aangesteld bij het bedrijf. ‘Het staat onze medewerkers verder volledig vrij om buiten het werk bij Tata Steel andere activiteiten te ontplooien en daar naar eigen inzicht invulling aan te geven.’ De medewerkers zijn veelal sterk maatschappelijk betrokken, aldus de woordvoerder, ‘en dat uit zich ook in hun nevenactiviteiten’. ‘Een aantal van hen heeft, volledig uit eigener beweging, ervoor gekozen om die maatschappelijke betrokkenheid te uiten door een functie te aanvaarden als gemeenteraadslid. Dat vindt Tata Steel prima.’

'Eigen vrije keuze'
Volgens de woordvoerder van het bedrijf is het volledig aan de betreffende personen of ze zich bij de uitoefening van hun taak als gemeenteraadslid al dan niet verschonen als Tata Steel ter sprake komt of er over moties wordt gestemd die op het bedrijf betrekking hebben. ‘Dat is hun eigen vrije keuze en die respecteren wij.’ Het bedrijf heeft naar eigen zeggen medewerkers die gemeenteraadslid zijn nog nooit aangesproken op de inhoud van hun werk als raadslid, ‘ongeacht de invulling die ze eraan geven’. ‘Wat Tata Steel betreft is het enige orgaan dat daarover gaat de betreffende gemeente zelf.’