‘Ons parlement moet regionaler’

De regionale verschillen in welvaart lopen op, ziet hoogleraar Global and Local Governance Caspar van den Berg. Hij bepleit meer invloed voor de landelijke gebieden in Den Haag. 

Goedheiligman 

Dat wij in Holland neerkijken op de andere provincies en het altijd beter weten – laten we de hand maar in eigen boezem steken, weten de Zeeuwen en de Friezen al eeuwenlang. Maar als de randstedelijke wijsneuzen meenden de intocht van de goedheiligman in Dokkum te kunnen verstoren, dan zouden ze van een koude kermis thuiskomen. En van de haan in de mast op Schiermonnikoog moesten ze ook afblijven.

Trekkerprotest
‘In plattelandsregio’s bestaat het gevoel dat de eigen culturele identiteit wordt bedreigd door een kleine maar dominante groep in de Randstad’, zegt Van den Berg. ‘Zwarte Piet, de haan en het trekkerprotest zijn symbolen geworden van weerstand ­tegen de politiek-bestuurlijke elite.’

Café ’t Hoekje
De globalisering heeft voor de hoogleraar Global and Local Governance aan de Campus Fryslân van de Rijksuniversiteit Groningen uit het Achterhoekse dorp Giesbeek goed uitgepakt. Net als voor de andere bezoekers die deze namiddag zijn neergestreken in de Haagse bodega De Posthoorn, op de hoek van de Hofvijver. Of voor de eters bij de Market 33 Foodhall, tussen de kantoorgebouwen aan de Amsterdamse Zuidas. Maar minder voor de bezoekers van café ‘t Hoekje in Winschoten.

Puntig
Van den Berg: ‘Tussen 1995 en 2015 werd het economische gat tussen de welvarende en minder welvarende regio’s in Nederland twee keer zo groot. In de regio Amsterdam ging het bruto regionaal product per hoofd tussen 2000 en 2016 van 47.000 naar 76.000 euro. Oost-Groningen ging het van 15.000 naar 22.000 euro. De Amerikaanse hoogleraar Richard Florida schreef al in 2005 dat de wereld niet plat is geworden door de globalisering, maar juist puntig. De grootstedelijke regio’s zijn de hoogste pieken die blijven groeien, terwijl de valleien in de plattelandsgebieden dieper worden.’

Nationaal belang
Er is een nationaal belang om de regionale verschillen te verkleinen. Van den Berg: ‘De grote sociaal-ruimtelijke opgaven die de komende tien jaar op ons afkomen, doen een beroep op de verhoudingen tussen stad en land: de energietransitie, de klimaatadaptatie, de kustbescherming en de woningbouw. De grote steden hebben het landelijk gebied nodig om de energietransitie te maken. Als de anywheres in Den Haag of Amsterdam hernieuwbare energie willen hebben, dan gaat het om windturbines in de achtertuin bij de somewheres. Als we droge voeten willen houden, dan zullen er waterbergingsgebieden moeten komen.’

Afhankelijk
Dat maakt het grootstedelijk gebied afhankelijk van het platteland. Van den Berg: ‘De Rotterdamse regio wilde de gemeente Hoeksche Waard graag betrekken bij zijn regionale energiestrategie. Logisch: de stedelijke regio heeft veel CO2-uitstoot en Hoeksche Waard heeft landelijk gebied. Maar daar paste Hoeksche Waard voor. Als eigen regio is Hoeksche Waard binnen vijf jaar CO2-neutraal, mét de Rotterdamse regio worden ze een wingewest.’

Ontzuiling
Wat Van den Berg betreft zou het parlement regionaler moeten worden, en zo gek is die gedachte niet. We zijn in 1917 overgegaan van regionale kiesdistricten op evenredige vertegenwoordiging. Dat was niet zo’n probleem voor de regionale invloed, want in die tijd ontstonden ook de politieke partijen. In de verzuilde tijd hadden zij sterke regionale banden. Met de ontzuiling verdween de verbinding tussen de regio’s en de Kamers. Of er sprake is van een redelijke regionale vertegenwoordiging, hangt nu volledig af van wie de politieke partijen op hun kandidatenlijst zetten. We hebben nergens in ons parlementaire stelsel een plek waar de stem uit de regio goed naar voren komt.’ 

Lange adem
Een grotere vertegenwoordiging van landelijke gebieden in het parlement is een zaak van lange adem. Veel sneller zou de overheid ervoor kunnen zorgen dat haar investeringen de regionale verschillen verkleinen en niet vergroten. ‘Want dat is de afgelopen twintig jaar gebeurd’, zegt de hoogleraar. ‘We investeren de euro’s op de plekken waar het al goed gaat. Daar is best wat voor te zeggen, want het levert de BV Nederland het meeste op. Maar dat rendement daalt vooral neer in de gebieden waar het al goed ging. Je kunt er ook voor kiezen om het investeringsfonds voor een deel te richten op de vitaliteit van de regio’s die minder bruisen. Dat levert de BV Nederland weliswaar niet het maximale rendement op, maar de onderlinge cohesie zou erbij gebaat zijn.’

Lees het hele interview met Caspar van den Berg deze week in BB22 (inlog).