'Begin een programma aardgasvrij voor bedrijven'

Het lijkt zo’n simpel rekensommetje. Het meeste gas binnen een gemeente wordt doorgaans niet door burgers verstookt maar door een beperkt aantal grootverbruikers onder de lokale bedrijven. Help je één zo’n bedrijf van het gas af, dan kan dat meer aan de energietransitie bijdragen dan de afkoppeling van een hele woonwijk. Grijpen die kans, dachten ze in Veenendaal.

Meetlat

De gemeente legde haar zeven bedrijventerreinen langs een meetlat en koos er twee uit om het duurzame avontuur mee te beginnen: De Vendel en De Faktorij. De Vendel bestaat uit kantoorgebouwen; De Faktorij telt vooral grote loodsen waar lichte industrie en transportbedrijven huizen.

Woningen

‘Veel gemeenten richten zich bij de energietransitie op woningen. En daar gaat in de media ook de meeste aandacht naar uit’, zegt Frederik Oudman, projectleider energietransitie van de gemeente Veenendaal. ‘We wilden er een of twee bedrijventerreinen uitpikken waar we de energietransitie tot in detail konden doorrekenen.’

Andere groep

Bedrijven vormen volgens hem echt een andere groep dan burgers en worden door andere zaken getriggerd. ‘We hebben als voordeel dat we hier in Veenendaal een grote bedrijvenkring hebben, waarvan zo’n negenhonderd bedrijven lid zijn. Ze zijn al actief met duurzaamheid bezig. Een ideale partner om ons als gemeente op te richten.’

Bredere aanpak

Het aardgasvrij maken van De Vendel en De Faktorij is onderdeel van een bredere aanpak die voortspruit uit de Transitievisie Warmte, legt Oudman uit. ‘We vragen eerst alle bedrijven naar hun toekomstperspectief. Hoe spelen ze er bijvoorbeeld op in als straks de vrachtwagens elektrisch worden? Kunnen ze hun parkeerterreinen niet vergroenen? De gemeente is de procesbewaker en de Bedrijvenkring geldt als belangenvertegenwoordiger.’

Vliegwiel

Een belangrijk vliegwiel voor het project was de aanvraag die Veenendaal had ingediend bij het Programma Aardgasvrije Wijken. ‘Een tikje rebels’, lacht Oudman, omdat dit programma zich primair op woonwijken richt. Ten onrechte, vindt hij. ‘In de eerste proeftuinrondes zat geen enkel utiliteitsterrein. In die twee, drie jaar had je een hele hoop kennis kunnen opdoen over hoe je bedrijven aanspreekt en tot actie aanzet.’

Slimmigheidje

Veenendaal hoopte het Programma Aardgasvrije Wijken met een slimmigheidje te vermurwen, door in de plannen nadrukkelijk de 34 bedrijfswoningen op de twee terreinen te benoemen. Tevergeefs. Luttele dagen voor het verslaggeversbezoek kwam de negatieve uitslag. ‘Al was er enigszins rekening mee gehouden, zuur is het wel’, zegt wethouder Marco Verloop (energietransitie, SGP). ’We hadden 4,2 miljoen euro aangevraagd. Dat hebben we nu dus niet. Dat heeft consequenties voor de inspanningen en het tijdspad.’

Lastiger

Met het geld hoopte Oudman onder andere technisch advies collectief in te kunnen kopen, ‘waardoor je standaard bij alle bedrijven binnenkomt’. Dat wordt nu lastiger. Tegelijk, zegt hij, is de noodzaak om van het gas af te gaan groter dan ooit. ‘Door de oorlog in Oekraïne zijn de energieprijzen enorm gestegen. Dat is voor bedrijven een grote kostenpost. De businesscases voor duurzame energie zien er nu ineens heel anders uit.’

Meer steun

Intussen hopen ze in Veenendaal op meer steun vanuit Den Haag. ‘Het rijk kan natuurlijk gewoon afkondigen dat in 2050 alle utiliteitsbouw aardgasvrij is. En dat gemeenten dat verder zelf maar moeten uitzoeken’, reageert Oudman. ‘Dan ga je lokaal allemaal tegen zaken aanlopen als de netcongestie of de beperkte ruimte voor bodemwarmte. Er is een bepaalde mate van sturing nodig en die ontdek je pas als je er in een proeftuin mee aan de slag gaat.’

Onvoldoende

Zijn wethouder is zo mogelijk nog duidelijker: ‘Het nieuwe kabinet heeft miljarden vrijgemaakt voor de energietransitie van bedrijven, maar de rol van de gemeenten daarin wordt onvoldoende gehonoreerd’, zegt Verloop. ‘Het zou mooi zijn als het rijk een vergelijkbare ondersteuning als de proeftuinen aardgasvrije wijken voor bedrijventerreinen opzet.’

Lees het hele verhaal over de Veenendaalse aanpak deze week in BB07 (inlog).