Tussen hoop en vrees: de nieuwe Omgevingswet

Auteur: Debbie de Wagter, Senior Projectleider en Vergunningenmanager Arcadis

Na zes keer uitstel is per 1 januari 2024 jl. eindelijk de nieuwe Omgevingswet in werking getreden. De ‘grootste wetgevingsoperatie sinds de Tweede Wereldoorlog’, zoals die met gevoel voor drama is aangekondigd. Meer dan 150 wetten en regels op het gebied van ruimtelijke ordening zijn gebundeld en veel regels over water, lucht, bodem, natuur en gebouwen zijn geschrapt. Dat moet het aanvragen van vergunningen sneller en makkelijker maken. Een procedure van 8 weken is het uitgangspunt in de nieuwe Omgevingswet. Natuurlijk met mitsen en maren.

Natuurlijk is de scepsis die de introductie 5 jaar vertraagde niet meteen weg na het groen licht van de Eerste Kamer. Het veelvuldig bekritiseerde Digitaal Stelsel Omgevingswet zal zich nu moeten bewijzen. Ik weet het: overheid en ICT, het is doorgaans geen gelukkig huwelijk, maar er was na al dat talmen bij zowel bedrijfsleven als het bevoegd gezag behoefte aan duidelijkheid over de invoeringsdatum. Feitelijk hebben ambtenaren de afgelopen periode simultaan met de oude en nieuwe systemen moeten werken. Dat kost tijd en geld en laat vergunningsaanvragers in onzekerheid.

Participatieplicht

Zelf ben ik optimistisch. Je kunt niet verwachten dat alles in één keer duidelijk is en goed gaat. Een wet op papier zetten is één, de praktijk zal leren waar kansen en beperkingen in de uitvoering zitten. Trial en error zullen de wittebroodsweken bepalen. Het zal voor alle partijen aanvankelijk meer werk zijn – ook voor ons. Maar als ik voor mezelf spreek: ook interessanter en leuker. 

Wat me vooral aanspreekt, is de participatieplicht die in de Omgevingswet is vastgelegd. Overheid, bedrijven en burgers moeten zich goede buren tonen in alle projecten van klein tot groot. Samenwerking in de keten wordt nog belangrijker. Communiceren is goud. Dat ligt me wel.

Proefdraaien

Tot de zomer zullen we ook nog te maken hebben met aanvragen die onder de nu verdwenen Wabo zijn gedaan. Dat half jaar is tevens proefdraaien met de Omgevingswet. De markt en ook wij als adviseurs zijn benieuwd hoe de overheid zich schikt in de nieuwe rollen. Met name bij lagere overheden verwacht ik wel wat aanloopproblemen, er komen veel nieuwe dingen op ze af.

Onze klanten hebben al veel vragen over wat de Omgevingswet voor hen betekent. Want waar aan de ene kant procedures sneller en eenvoudiger zullen gaan (op papier), zijn er ook zaken die nu ineens extra aandacht vragen. De aannemer die gewend was voor een project een werkterrein in te richten en dat terrein na afronding van de klus weer vrij te geven als parkeerterrein of terug te geven aan de natuur, heeft vanaf nu een meldingsplicht. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld schakelhuisjes waar een dieselgenerator in staat. Dat is volgens de Omgevingswet een stookinstallatie en daarmee meldingsplichtig, iets wat voorheen niet zo was omdat ze geen ‘inrichting’ waren.

Er liggen interessante maanden in het verschiet. Een nieuw speelveld met andere regels waarbij veel spelers een andere positie krijgen of in een ander systeem hun weg weer moeten zien te vinden. Het zal aan het begin onwennig zijn, maar het levert zeker nieuwe kansen op voor iedereen! Ik heb er zin in.