Maasdriel wil verleden liefst begraven

Waar raadsleden van de Maasdrielse fracties van PvdA/GroenLinks en VVD de gang maakten naar de commissaris van de Koning om hun ongenoegen te uiten over hoe hun burgemeester is omgegaan met de integriteitskwestie rond wethouder De Vries, vroeg de D66-fractie de burgemeester zelf om nadere opheldering. De fractie werd daar maandag voor beloond: een kritische ex-ambtenaar bleek te zijn gehoord en deze zou zich in een verklaring van eerdere belastende uitspraken distantiëren.

Vooruitkijken versus achteruitkijken
Zoeken we alles tot de bodem uit of leggen we ons erbij neer dat er fouten zijn gemaakt en kijken we weer vooruit. Die afweging moet de gemeenteraad van Maasdriel maken en een meerderheid is er al uit: we sluiten deze zaak en gaan samen verder voor een beter Maasdriel. Het is gemakkelijk om voor deze weg te kiezen voor degenen die aan de touwtjes trekken, want die hebben wat te verliezen bij grondig onderzoek. En omgekeerd is een belang van de oppositie de macht onderuit te halen en daar mogelijk zelf voordeel uit te halen. In dit geval ligt het genuanceerder. In niets lijkt het erop dat de PvdA/GroenLinks-fractie, onder aanvoering van Kees van Drunen, snel op ‘het pluche’ plaats zal gaan nemen. Hij komt over als iemand die zich oprecht zorgen maakt over de integriteit van het openbaar bestuur in zijn gemeente en de lijken uit de kast van het duistere verleden wil opruimen om die frisse start inderdaad te kunnen maken. Feitelijk lijkt het dan alleen te gaan om het terugdraaien van een plangrenswijziging, waardoor huidig CDA-wethouder Peter de Vries later geen economisch profijt van zal hebben van de bouw van een woning op het perceel naast zijn huis.

Kwestie bleef sudderen
Maar door ook burgemeester Van Kooten te betrekken in zijn kruistocht voor gerechtigheid lijkt Van Drunen zijn krediet te hebben verspeeld bij mogelijke medestanders in de raad. Op de rol van Van Kooten is zeker wat aan te merken en dat steekt hij zelf ook niet onder stoelen of banken. Het was dan ook zijn eerste integriteitsonderzoek in zijn al 26 jaar durende carrière in het openbaar bestuur. Van Kooten was degene die in 2014 rust moest brengen in het bestuurlijk gehavende Maasdriel en daar ook in leek te slagen. Toch bleef deze zaak, die al voor zijn aantreden een aanvang nam, maar onder de oppervlakte sudderen: de wens van toenmalig raadslid en huidig wethouder Peter de Vries om een woning te bouwen op het perceel naast zijn huis. Daarvoor was een plangrenswijziging nodig en een herziening van het bestemmingsplan. Het eerste ging door, maar zonder motivering of ratio. Daar is nog steeds geen verklaring voor gevonden. Het tweede is nog steeds mogelijk, maar een besluit hierover is nog niet genomen.

Onderzoeken
Woensdag was de commissievergadering Ruimte, waarin de omgang van het college met de aanbevelingen van Douwe Jan Elzinga cs. centraal stond. Het rapport was al in augustus 2019 afgeleverd, maar pas in november 2019 openbaar gemaakt, na een Wob-verzoek van een burger. Toen het presidium besloot de aanbevelingen in de commissie Ruimte te bespreken was dat voor Van Drunen reden om zijn eigen reconstructie over de gang van zaken rond de wens van De Vries en de kritische review hierop door Max Theunisse, promovendus op bestuurlijke integriteit aan de Radboud Universiteit Nijmegen te publiceren. ‘Zolang niet alle kaarten open op tafel liggen, vrees ik dat dit dossier nog best een poos kan blijven sudderen’, eindigde Theunisse zijn onderzoek. Van Drunen kreeg woensdag het eerste woord, nadat D66-raadslid Tom van Engelen dit hem gunde. Ongebruikelijk, vond voorzitter Marinus Robbemondt, maar hij liet het erbij.

‘Dossier kan keerpunt worden’
Van Drunen pakte de handschoen op en stelt op basis van zijn onderzoek en de review van Theunisse dat het vertrouwen in de burgemeester en de wethouder zwaar op de proef zijn gesteld. Verder zou Maasdriel inhoudelijk van de zaak af zijn als reparatie van de plangrensverlegging wordt uitgevoerd. Een concept-motie daartoe had Van Drunen al in december opgesteld, voor er sprake was van een onderzoek van zijn kant, en zal hij 11 juni inbrengen tijdens de raadsvergadering. ‘Vanavond moeten we bewijzen dat de gigantische clash in dit dossier een keerpunt kan worden in hoe Maasdriel bestuurd wordt als het gaat om besluitvorming in het ruimtelijke domein’, besluit hij zijn tekst.

Lijntje uitwerpen
En dan gebeurt er iets geks. In een integere bijdrage van D66-fractievoorzitter Tom van Engelen, zijn partij is nieuwkomer in de raad, blijkt dat hij heeft overwogen met PvdA/GroenLinks en de VVD mee te gaan naar de CdK, nadat hij een uitnodiging daartoe had ontvangen. Maar hij besloot terug te gaan naar de basis: de integriteitskwestie. Van Engelen besloot het protocol te volgen en de dialoog aan te gaan met de verantwoordelijke: de burgemeester. De toetsing door Elzinga cs. was welkom, ‘maar wij hebben hen een magnetronmaaltijd voorgeschoteld die zij hebben opgewarmd’. ‘We hadden niet halfbakken naar buiten moeten gaan als we streven naar onafhankelijkheid.’ Een ingrediënt ontbrak namelijk in alle informatie: de tweede projectleider. Een cruciale speler die wel had gesproken met Van Drunen voor zijn reconstructie en daarin zeer kritisch was over de constructie rond het perceel van wethouder De Vries. Van Engelen wilde graag haar relaas horen en ‘wierp een lijntje uit’ bij de burgemeester. ‘Dat gat in de tijdlijn is maandag gedicht’, meldt hij tot verrassing van de toehoorders.

Verrassende verklaring
En haar versie wijkt af van wat Van Drunen erover schrijft in zijn reconstructie. Volgens Van Engelen werpt de voormalig projectleider de termen ‘bananenschil’ en ‘planologisch wangedrocht’, die zij volgens Van Drunen bezigde, van zich af. Van Engelen: ‘Het is mij een raadsel waarom die woorden worden aangevoerd. De persoon in kwestie distantieert zich hiervan: ‘er staan aperte onjuistheden in het rapport, zoals dat de burgemeester en de gemeentesecretaris mij met een kluitje in het riet hebben gestuurd’, zegt ze. ‘Dat is pertinent onjuist’.’ Van Engelen heeft de burgemeester gevraagd deze mail toe te voegen aan het dossier. ‘Het mag openbaar gemaakt worden. Wij zijn voor een gelijk speelveld voor iedereen. De burgemeester en voormalig projectleider hebben hiermee ingestemd.’ Niettemin zitten er volgens D66 in Maasdriel wel heel vaak hiaten in verschillende dossiers. ‘Een per abuisie’, noemt Van Engelen dat. ‘Als raad moeten we detective spelen om zuivere koffie te kunnen schenken. Het is lastig om blind te kunnen vertrouwen op de integriteit van onze bestuurders en de organisatie daarachter. Dat moeten we niet willen. Zeker als ambtenaren spreken over ‘principieel onjuiste routes’ en ‘het creëren van lijken in de kast’. Hoe verbeteren we dat in Maasdriel? Na twee jaar zijn we dit soort gedoe spuugzat. Met het credo ‘vertrouw, maar verifieer’ hopen we een deksel te kunnen leggen op deze casus.’

Gevoelige portefeuille
De CDA-fractie vindt dat de gemeente in een ‘hele slechte film’ is beland, maar steekt de hand ook in eigen boezem. ‘De reacties op andere partijen waren emotioneler dan de bedoeling was’, aldus CDA-raadslid Bianca Laheij. Volgens haar blijkt nu dat onterecht de pijlen op de burgemeester zijn gericht. ‘Het is menselijk om fouten te maken. Daarvan kunnen we leren. Laten we een punt zetten achter dit dossier.’ De VVD lijkt dat niet van plan, want fractievoorzitter Ko Hooijmans, die eerder die avond nog met zijn fractie was weggelopen uit de raadsvergadering uit onvrede over de beantwoording van zijn vragen, voert een trits vragen af op de burgemeester. Ruimtelijke ordening is een gevoelige portefeuille, zegt fractievoorzitter Bart de Leeuw van grootste coalitiepartij Samen Sterk Maasdriel (SSM) in een eerlijk betoog. ‘Er moeten dus geen integriteitszaken om ontstaan. We moeten er kort op zitten en erop blijven hameren. Dit moet zorgvuldiger en beter.’ Ook hij wil vooral van de kwestie leren en conclusies trekken. Een verhaal naar het hart van burgemeester Van Kooten die ‘dankbaar is dat het allemaal goed was, volgens Elzinga’. Hij noemt een moreel appel een zwaarder middel dan een moratorium op het bouwen van een huis tijdens het wethouderschap van De Vries. We leggen de verantwoordelijkheid waar hij hoort: bij de wethouder.’ Dat niet alles is vastgelegd wat zou moeten worden vastgelegd komt door de ‘ranke, slanke organisatie’. ‘Er zijn niet overal notulen van. Daarvoor is meer menskracht nodig.’

Maffiabaas
In de tweede termijn lijkt de boel toch te ontsporen. Van Drunen kent de plots ingebrachte verklaring van de voormalige projectleider niet en nu lijkt het er ineens op alsof zijn versie een ‘leugenverhaal’ is. Hij legt uit dat hij de voormalig ambtenaar half maart heeft gesproken, een verslag ervan heeft gemaakt, dat met haar heeft besproken en ze dit zou uitdraaien en ondertekenen. ‘Drie uur later zegt ze te twijfelen, ze heeft met iemand gesproken en het verslag toch niet ondertekend. In dat gesprek zei ze dat ze met de burgemeester wilde praten, want ze had een goede relatie met hem. Ik heb nu een donkerbruin vermoeden dat tussen 14.00 en 17.00 uur contact tussen hen is geweest en twijfel is gekomen. Zoiets is al eens eerder gebeurd. Het is dezelfde projectleider die de VVD-fractie getipt heeft over de ‘witte vlek’, het te bebouwen perceel van De Vries.’ Dit zal moeten worden uitgezocht, vindt hij. ‘Afgelopen is het niet, want dat kan niet.’ Er volgen verzoenende woorden, maar ook verwijten over en weer. Van Engelen weet ook niet ‘of de burgemeester zich als maffiabaas heeft gedragen en haar onder druk heeft gezet’. ‘Zij doet afstand van de uitspraken. Hoe zetten we hier nu een streep onder? Ik ben liever constructief en toekomstgericht. Als het anders moet is het ook goed, maar dan moet de gifbeker helemaal leeg.’

Vertrouwelijk
Zover komt het niet. De burgemeester wil niet weer een onderzoek, maar er een streep onder zetten en zonder rancune en met frisse moed verder. De voorzitter wil vervolgens van iedere partij weten of dit appel wordt ondersteund en er inderdaad een streep onder de kwestie kan. Maar zover komt het ook niet. Van Drunen wil weten wanneer de gemeenteraad wordt geïnformeerd over de contacten met de projectleider en die verklaring. Hij noemt de kwestie ‘zeer ernstig en zal zich beraden. De VVD heeft dezelfde houding. De burgemeester zegt toe dat de raad de verklaring krijgt. ‘Vertrouwelijk.’