Verzet redt lelijke bouw

Het gemeentehuis van Huijbergen is onlangs verkocht en de nieuwe eigenaar wil er zes appartementen, een tandarts, mondhygiënist en een ‘theehuis’ in onderbrengen.

Appartementen in gemeentehuis Huijbergen

‘Je ziet het: het staat er nog’, zegt Adri Damen deze eerste maandag van april. Hij staat op de verhoogde entree van het voormalig gemeentehuis van het West-Brabantse Huijbergen (2.200 inwoners). In zijn woorden klinken nog altijd blijdschap en tevredenheid door. Het zou overdreven zijn te stellen dat Damen er in zijn eentje voor zorgde dat het nagenoeg vierkante pand uit 1964 overeind bleef, maar in de nazomer van 2012 was hij zeker de aanjager en belichaming van de actie tegen het gemeentelijk voornemen om het met de grond gelijk te maken. Het was dan ook ‘zijn’ bibliotheek, gehuisvest op de begane grond, die in geval van sloop had moeten wijken.

Damen, 41 jaar bibliotheekvoorzitter: ‘Als ons alternatieve huisvesting aangeboden was geweest, waren we er niet voor gaan liggen. Maar de twee alternatieven waarmee de gemeente kwam, bleken niet haalbaar en op het plan voor nieuwbouw dat wij desgevraagd in elkaar staken is nooit een reactie gekomen. Wij werden gesommeerd te vertrekken, zonder alternatief. Op dat punt hebben wij een advocaat ingeschakeld. De gemeente heeft het nooit op een zaak laten aankomen. Veelzeggend.’

Ook de heemkundevereniging op de eerste verdieping doet in 2012 mee aan het verzet, evenals de clubs die er spullen opslaan: het Oranje Comité, het Sint Nicolaas Comité en het Wieler Comité Huijbergen. En ze trekken het breder: niet alleen wordt ‘het voorzieningenniveau van alle Huijbergenaren ernstig aangetast’ als ze binnenkort dakloos raken; het gemeentelijk plan rammelt volgens hen.

De gemeente wil het oude gemeentehuis, gelegen aan de drukste kruising van Huijbergen, na sloop omvormen tot ‘podiumplein’, met achteraan een rij winkels en voorzieningen, met appartementen erboven. Damen: ‘Wij hebben middenstanders gepolst: die hadden geen interesse of plaatsen vraagtekens. Er is hier in Huijbergen dan ook een teveel aan winkelruimte, geen tekort.’

Niet sexy
In een huis-aan-huisverspreide nieuwsbrief van augustus 2012 wijzen de bedreigde clubs op de kans dat de gemeente ‘die alle risico draagt’ voor ‘rond de 1,5 miljoen euro’ het schip in gaat. Voor een plein met leegstand. In een peiling van dagblad BN De Stem eind september 2012 stemt vervolgens 85 procent van de 1.500 deelnemers tegen sloop van het oude gemeentehuis.

Damen: ‘Door de actie is het gemeentehuis de mensen iets gaan schelen; ze zijn het mooi gaan vinden, willen dat het blijft. O+ns als gebruikers is dat minder een zorg. Ons was het om goede huisvesting begonnen.’ Hans de Waal, in een ver verleden vrijwilliger in de Huijbergense bibliotheek en sinds 2014 wethouder, verantwoordelijk voor ruimtelijke ordening en daarmee voor het voormalige gemeentehuis: ‘Het is lelijke bouw, niet sexy. Mensen zeggen nu: daar ben ik getrouwd. Ja, dat ben ik ook, maar om die reden een lelijk gebouw mooi vinden, noem ik vals sentiment.’

Evengoed zegt De Waal zich in 2012, toen in de hoedanigheid van fractievoorzitter van Algemeen Belang Zuidwesthoek (ABZ: sinds herindeling de grootste fractie, bijna altijd collegepartij), al snel te hebben neergelegd bij het ‘voortschrijdend in zicht’ dat zich meester had gemaakt van de Huijbergenaren: ‘Mensen die met enthousiasme hadden gereageerd op het podiumplein, bleken veranderd van mening. En dat kan: veranderen van mening.’

Als politiek doe je er dan goed aan, zegt De Waal, ernaar te luisteren, mee te bewegen. Toen toenmalig ruimtewethouder Vic Huijgens (ook ABZ) dat weigerde, vertelt De Waal, heeft de fractie hem opgedragen dat alsnog te doen. ‘En dat heeft Vic toen ook gedaan. Daar speelde trouwens in mee dat we ons als gemeente ook begonnen af te vragen of er niet te veel winkelruimte in het plan zat.’

Dorpsplatform
Huijgens hield aanvankelijk vast aan sloop, omdat het podiumplein stond opgenomen in het ‘integraal Dorp Ontwikkelingsplan’ (iDOP, 2011), waarvoor bewoners en dorpsplatform uitgebreid waren geconsulteerd. Waarom, vroeg hij zich af, de mensen nóg eens naar hun mening vragen? Bovendien: voor het podiumplein lag 3 ton provinciale subsidie te wachten (‘ISV-3-geld’), met een aflopende termijn.

Adri Damen zet vraagtekens bij de representativiteit van de mensen die de iDOP-bijeenkomsten bijwoonden en vindt dat het dorpsplatform zich te gedwee opstelde. ‘Later is het ons gaan steunen, maar op dat moment was het bang dat de iDOP-subsidie, van 750.000 euro, op de tocht zou komen te staan bij tegenstribbelen. Terwijl die helemaal los stond van het podiumplein. Als je Huijbergenaren wilt bereiken, doe je dat met een op naam gestelde uitnodiging. Daarin zet je meteen dat ze achteraf niet moeten zeuren als ze niet komen opdagen.’

Wethouder De Waal: ‘Het was best een redelijke afspiegeling van de bevolking. Een volgende keer zou ik óók sociale media inzetten; krijg je toch méér meningen te horen. Maar dat stond toen nog in de kinderschoenen.’

De Waal (60) wijst erop dat lang niet alles wat in een iDOP staat, uitgevoerd kan worden; daar is bij lange na het geld niet voor. ‘En het is ook helemaal de bedoeling niet. Een iDOP moet je opvatten als wensenlijst van de bevolking, een leidraad bij je beleid; economisch en planologisch afgewogen is er nog helemaal niets. Voorbeeld: in het iDOP van Huijbergen is een nieuwe basisschool opgenomen, maar het leerlingenaantal halveert. Dus hebben we gezegd: toch maar even geen nieuwe school.’

Theehuis
De leegstand in de school biedt perspectief voor de bibliotheek, een move die biebvoorzitter Damen ziet zitten. Het gemeentehuis is onlangs verkocht en de nieuwe eigenaar wil van de zolder een verdieping maken, goed voor drie appartementen. Op de eerste verdieping komen er ook drie, en op de begane grond een tandarts, mondhygiënist en een ‘theehuis’. Voor die laatste voorziening wordt een serre aangebouwd. Strookt dat met de gemeentelijke eis: binnen het bouwvlak blijven? De Waal: ‘Dat moet waarschijnlijk iets verruimd worden, een van de punten die we nog moeten regelen. Komt goed.’

Ook Adri Damen (69) was wethouder: in Huijbergen twee termijnen, waarvan de laatste tot aan de herindeling in 1997, later in fusiegemeente Woensdrecht (22.000 inwoners). Daar stapte hij in 2005 op, naar eigen zeggen vooral omdat hij moeite had met de wijze waarop collega-wethouder en partijgenoot Vic Huijgens opereerde. Huijgens en de huidige ABZ-wethouder De Waal betreuren die zienswijze en vermoeden dat Damen door te veel hooi op de vork overspannen raakte en toen ineens weg was, zonder dat er nog over te praten viel. Damen: ‘Daar zit óók iets in.’ Heeft die geschiedenis meegespeeld? Damen: ‘Twee jaar geleden was er feest omdat het oude gemeentehuis vijftig jaar bestond. Toen zijn Vic Huijgens en ik samen op de foto gegaan. Lachend.’