Kritiek op Woo-voorrangsregels in Utrecht

De gemeente Utrecht werkt sinds eind vorig jaar met een puntensysteem voor het afhandelen van Woo-verzoeken, maar dat systeem is volgens Spoon, het expertisecentrum voor Woo-verzoekers, ‘zeer discutabel’ en ‘in strijd met de wet’. Zo krijgen journalisten en advocaten voorrang op ‘gewone’ burgers en krijgen inwoners die meerdere Woo-verzoeken in een jaar doen minpunten.

Puntensysteem

Utrecht voerde het systeem in omdat de werklast voor de ambtenaren erg hoog is, zo schrijft Tim Staal, medeoprichter van Spoon op de website van het expertisecentrum. Er komen bij de gemeente ruim 1.000 Woo-verzoeken per jaar binnen. Via het puntensysteem wordt bepaald aan welk verzoek de meeste prioriteit wordt gegeven. Verzoeken met hoge prioriteit worden als eerst opgepakt, en verzoeken met weinig prioriteit komen onderop de stapel.

Triage

Spoon achterhaalde zelf dat er gebruik wordt gemaakt van een triageformulier. Daarover heeft de gemeente dus niet zelf gecommuniceerd. De prioriteit van een verzoek wordt bepaald aan de hand van 5 aspecten: soort verzoeker, belang van het verzoek, werklast, gedrag van de verzoeker en soort documenten. Volgens Staal is er voor een dergelijk systeem geen wettelijke basis. Het zou niet uit mogen maken wie het verzoek indient.

Bang voor juridische procedures

‘De gemeente Utrecht heeft simpelweg op eigen houtje besloten dat verzoeken van journalisten en advocaten per definitie meer prioriteit hebben. De Wet open overheid zegt niets over verschillende termijnen voor journalisten en anderen, en al helemaal niet voor advocaten.’ Overigens blijkt uit de stukken die Spoon in handen heeft dat juristen voorrang krijgen omdat de gemeente geen risico wil lopen op juridische procedures of politieke gevolgen.

Frequentie en belang

Een andere opmerkelijke keuze van de gemeente is dat mensen die meerdere Woo-verzoeken per jaar indienen puntenaftrek krijgen. De regel geldt overigens niet voor journalisten. Daarnaast kijkt Utrecht naar het ‘belang’ van een verzoek. Dat is volgens Spoon volledig in strijd met de wet. ‘De overheid mag er niet eens naar vragen. Als Utrechtse ambtenaren daar dus een score aan willen hangen kan dat alleen met de natte vinger.’

Levert niks op

Volgens Staal levert het Utrechtse systeem in de praktijk weinig op. Zo worden complexe verzoeken namelijk altijd aangewezen als een verzoek met een erg lage prioriteit. ‘Er is dus geen enkele garantie voor journalisten, maatschappelijke organisaties en burgers die in het algemeen belang een verzoek doen, dat hun verzoeken nu wél sneller behandeld gaan worden. Het systeem lijkt vooral bedoeld om alle andere verzoeken nog trager te behandelen dan nu al het geval is.’