Lakken bij Woo-verzoeken kan veel vriendelijker!

Hoe breng je overheidsdocumenten naar buiten waarvan een deel als ‘niet openbaar’ onder de reikwijdte van een Woo-verzoek blijft vallen? De beeldvorming over een transparante overheid wordt er niet beter op als in documenten tientallen pagina’s zijn zwartgelakt, weet Daniël Schuuring, director product bij ZyLAB. Het bedrijf helpt overheden bij het sneller en efficiënter afhandelen van Woo-verzoeken. Helpen bij het sneller lakken doet ZyLAB ook. ‘Maar dat kunnen we op een veel vriendelijker manier gaan doen.’

Zwarte lak

De Kinderopvangtoeslagenaffaire is letterlijk één grote zwarte bladzijde te noemen. Pagina na pagina was zwartgelakt in de openbaar gemaakte overheidsdocumenten over de affaire. Het leidde onder meer tot een verzoek van de Tweede Kamer om de lakinstructies openbaar te maken. En het inspireerde Arjan Lubach tot een onthullend filmpje over Wob-procedures waarbij in documenten soms wel 90 pagina’s waren weggelakt. ‘De oude Wet Openbaarheid Bestuur en de nieuwe Wet Open Overheid gaan over het vrijgeven van informatie, maar door de berichtgeving over het vele weglakken ontstaat juist het beeld dat informatie wordt verborgen,’ zegt Daniël Schuuring, director product bij ZyLAB.

Volgens Daniël is het woord ‘zwartlakken’ helemaal ingeburgerd als werkwoord. ‘Kijk naar de actuele berichten over het onderzoek van de FBI naar Donald Trump, waarin letterlijk wordt gesproken over het zwartlakken van onderzoeksdocumenten. Terwijl het in feite veelal over het anonimiseren of beter gezegd het beschermen van persoonsgegevens gaat.’ Of neem de recente vacature bij een gemeente voor ‘zwartlakkers’. ‘Zulk taalgebruik helpt ook niet voor de beeldvorming.’

Door anders te gaan lakken, namelijk met gekaderd-wit, kunnen overheden de beeldvorming veranderen, verwacht hij: ‘Natuurlijk ga je daarmee niet minder lakken, en als je lakt, heb je altijd de schijn tegen, maar documenten worden wel anders ontvangen als er niet zoveel zwart op staat.’

Witte lak

In de kleurenpsychologie wordt beschreven welke invloed kleuren hebben op het denken en het gevoel. Zo staat de kleur zwart voor ‘ontoegankelijk en kil’, wit staat voor ‘helderheid en neutraliteit’. Het ondersteunt de missie van Daniël: wit moet het nieuwe zwart worden bij het weglakken. ZyLAB heeft dan ook software ontwikkeld waarmee de delen van documenten die geweigerd worden wit kunnen worden gemaakt. ‘Het zijn witte blokken met een zwart randje en in het blok staat een speciale code. Die code bevat het wetsartikel als weigeringsgrond, zodat deze ook duidelijk te herkennen is. Diverse organisaties hebben nu afgesproken om deze lak-methode standaard te gaan gebruiken, met name omdat het veel vriendelijker oogt.’

ZyLAB introduceert bovendien een nieuwe functionaliteit voor grotere documenten, een aanpak die eveneens kan bijdragen aan een betere beeldvorming. Daniël: ‘Als bijvoorbeeld 80 van de in totaal 100 pagina’s van een document geweigerd worden, en je lakt die 80 weg, wek je inderdaad de indruk dat je veel weglaat. Met onze nieuwe functie, die we in Engeland al met succes toepassen, kun je de geweigerde pagina’s vervangen door één enkele pagina en aangeven dat deze buiten het verzoek vallen en/of zijn geweigerd. Het geeft echt een ander beeld dan de vele volledige zwartgelakte pagina’s, het voldoet bovendien aan de juridische eisen omdat duidelijk is welke pagina’s geweigerd zijn, en het bespaart ontzettend veel inkt en papier. Kortom, het kan vriendelijker voor de ontvanger en voor het milieu. Een mooie boodschap voor overheden, lijkt me. Toch goed dat dat nu eens zwart op wit staat.’