Zorg lijdt niet onder tegenvallers grondexploitatie

Financiële tegenvallers op de gemeentelijke grondexploitatie leiden niet tot bezuinigingen op het sociale domein. En omgekeerd evenmin. Dat blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) naar hoe gemeenten in het recente verleden zijn omgegaan met financiële mee- en tegenvallers binnen het sociaal en fysiek domein.

Verdringing uitgaven
Uit het onderzoek blijkt dat de lasten ten behoeve van het fysiek en sociaal domein in de onderzochte periode – 2007-2013 – ‘op zichzelf’ staan. De financiële schokken binnen het sociaal domein werken enkel door op uitgaven binnen het sociaal domein. Daardoor lijkt volgens het CPB de vrees vooralsnog ongegrond dat de uitgaven binnen het fysiek domein verdrongen worden door de decentralisaties van de langdurige zorg, jeugdzorg en de begeleiding naar werk.

Gevaar onderbesteding
‘Maar ook als deze schok in het sociaal domein wordt opgevangen door de uitgaven binnen datzelfde domein te verlagen, is er een risico op onderbesteding na een tegenvaller’, aldus de onderzoekers. Zij tekenen erbij wel aan dat – vergeleken met de recente decentralisaties – de schokken in het sociaal domein binnen de onderzochte periode relatief bescheiden waren. ‘Het kan zijn dat schokken binnen het sociaal domein wel invloed hebben op uitgaven in het fysiek domein, als zij te groot worden om ze binnen het sociaal domein op te vangen.’

Meevallers
De onderzoeksresultaten geven daarnaast aan dat financiële meevallers uit de verkoop van aandelen Essent en Nuon de gemeentelijke uitgaven niet beïnvloedt, maar leidt tot aanpassing van bezit of uitstaande schuld. Een verklaring daarvoor is dat de onderzochte schokken in het fysiek domein voortkomen uit vermogenswinsten door de verkoop van bezit (grond en aandelen). ‘Het ligt daarom voor de hand dat schokken in het fysiek domein doorwerken op het niveau van bezittingen en schulden, terwijl de onderzochte schokken in het sociaal domein doorwerken op lasten.’

Klein belastinggebied
Uit het CPB-onderzoek blijkt ook dat gemeenten financiële schokken niet opvangen door belastingopbrengsten te veranderen, maar door aanpassing van de lasten of aanpassing van investeringen en uitstaande schuld. Dat zou kunnen komen doordat de onderzochte schokken relatief groot zijn vergeleken met de (bescheiden) gemeentelijke belastingopbrengsten.