'Overheid vaak inefficiënt en onrechtvaardig'

In zijn boek De prijs van gelijkheid, dat hij maandag overhandigde aan minister Bos van Financiën, staat dat sociaal-economische gelijkheid een hoge prijs heeft: iedere euro die de overheid extra herverdeelt kost vijftig eurocent welvaartsverlies.

Oorzaak van deze hoge prijs zijn de hoge marginale belastingdruk, relatief sterke gedragsreacties op belastingen en imperfecties in de arbeidsmarkt. De prijs neemt weer af doordat overheidsvoorzieningen, zoals de gezondheidszorg en de sociale zekerheid, efficiënt zijn en marktfalen in kapitaal- en verzekeringsmarkten corrigeren.

Gelijkheid
Interessant is Jacobs’ idee hoe een gelijkere samenleving tegen de geringste maatschappelijke kosten kan worden gerealiseerd. Toptarieven in de inkomstenbelasting zouden dan bijvoorbeeld tussen de 40 en 45 procent moeten liggen. Hogere tarieven helpen de allerarmsten niet, omdat de belastingbasis dan teveel erodeert. Een tarief van 40 tot 45 procent volstaat ‘als de overheid de allerrijksten maximaal wil uitknijpen’, aldus Jacobs. De vlaktaks is volgens Jacobs op drijfzand gebaseerd. We moeten dan of met minder herverdeling genoegen nemen of de arbeidsmarkt nog meer ontwrichten om dezelfde mate van herverdeling in stand te houden.

Verder zou het minimumloon naar beneden moeten en zouden de laagstbetaalden tegelijkertijd lagere belastingen moeten betalen. Zo wordt het nettoloon voor arme werkenden hoger en neemt de werkgelegenheid toe. Opvallend is dat de hoogste inkomensgroepen het meest profiteren van publieke onderwijsvoorzieningen. Onderwijs draagt daarom niet bij tot een gelijkere samenleving, denkt Jacobs, maar vergroot juist de inkomensverschillen.

Subsidies
Jacobs vindt het bizar dat de overheid nog steeds massaal kapitaalinkomen uit huizen en pensioenen subsidieert via de fiscus. Deze handelswijze zet mensen onder meer aan om minder te werken en later met pensioen te gaan. Verder leiden de fiscale subsidies tot prijsopdrijving in de huidige huizenmarkt. Als deze subsidies worden afgeschaft kunnen de belastingtarieven over de hele linie omlaag.

Volgens de econoom is het maar de vraag of optimaal herverdelingsbeleid praktisch mogelijk is. De overheid kan de regels van het spel immers altijd veranderen. Politici moeten herkozen worden en voeren daarom niet altijd het meest optimale welvaartseconomische beleid.