Woorden doen ertoe

Woorden doen ertoe. Pak nou het woord 'spuk'. Dat woord spreek je niet uit, dat woord spuug je uit. Zelfs zonder te weten wat het is, krijg je al door de klank van het woord een hekel aan spuk. 'Spuk' staat voor specifieke uitkering, een ministerie geeft geld aan gemeenten of provincies voor een specifiek omschreven doel. Inmiddels zijn er een paar honderd spuks, waarmee de gemeenten en provincies vele miljarden euro per jaar van de ministeries krijgen.

Het kabinet wilde per 2026 al die spuks afschaffen – op de spuk voor de bijstand na. Dat moest 638 miljoen euro per jaar opleveren, door de spuks tien procent te korten en negentig procent vrij besteedbaar te geven aan de gemeenten en provincies. Dan zijn het geen spuks meer maar een onderdeel van het gemeente- of provinciefonds.

Ik schrijf bewust ‘wilde’, verleden tijd. Want het kabinet heeft zijn plannen aangepast. Het kabinet heeft veel meer specifieke uitkeringen uitgezonderd van tien procent korting en uitgezonderd van overheveling naar het gemeente- en provinciefonds. Ook tientallen spuks voor herstel van Groningen, compensatie van Zeeland, voor toeslagenouders, voor alleenverdieners die onder het sociaal minimum kwamen, voor coronakosten en voor de opvang van Oekraïners blijven bestaan. De korting is daarom 200 miljoen euro per jaar verlaagd. Fair. Vanaf 2026 krijgen de ministeries samen 438 miljoen euro minder van Financiën. En de ministeries kunnen dat bedrag korten op de gemeenten en provincies.

Vorige week op Prinsjesdag hebben alle ministeries hun begrotingen ingediend bij de Tweede Kamer. Daarin maken de ministeries bekend wat de opbrengst is van tien procent korting op de spuks. Infrastructuur en Waterstaat bezuinigt 124 miljoen euro op zijn spuks, Economische Zaken 89 miljoen, Onderwijs 81 miljoen, VWS 75 miljoen, Justitie 66 miljoen, Landbouw 57 miljoen, en de andere ministeries samen 30 miljoen.

Alle ministeries samen korten de spuks 515 miljoen euro. De gemeenten en provincies krijgen vanaf 2026 dus 515 miljoen euro minder van de ministeries. De ministeries krijgen 438 miljoen euro minder van Financiën en steken 77 miljoen euro winst in hun eigen zak – ten koste van de gemeenten en de provincies.

Woorden doen ertoe, cijfers vaak nog meer.