Wielerronde op rantsoen

De Giro d’Italia is onderwerp van een duur misverstand tussen drie steden en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Amsterdam, Utrecht en Middelburg rekenden op een rijkssubsidie van 2 miljoen euro, maar krijgen waarschijnlijk slechts 750 duizend euro voor de organisatie van de Italiaanse wielerronde, die volgende maand de drie steden aandoet. Vooral in Middelburg leidt de lagere subsidie tot grote problemen. De gemeente heeft geen idee hoe ze het gat van 400 duizend euro op een begroting van ruim 2 miljoen moet dichten.

 

Maximum

 

Afgevaardigden van de drie steden en wielerunie KNWU meldden zich in augustus op het ministerie voor een gesprek over de mogelijke toekenning van subsidie. De gemeenten werd duidelijk gemaakt het Rijk maximaal 30 procent van de organisatiekosten, met een maximum van 2 miljoen euro, zou bijdragen.

 

VWS heeft voor de organisatie van internationale topsportevenementen in 2010 4,7 miljoen euro gereserveerd. ‘Onze projectleiders kregen tijdens die bijeenkomst allemaal tips om het maximale subsidiebedrag binnen te halen’, zegt de Middelburgse wethouder Albert de Vries (PvdA), die zelf overigens niet aanwezig was bij het gesprek.

 

Willem van Kooten, projectleider namens de gemeente Middelburg, was er wel bij. Ook nam hij deel aan een tweede bespreking, afgelopen najaar. ‘Wij hoorden steeds: “Wat een fantastisch evenement voor die steden”. We hebben nooit enig signaal gekregen dat het subsidieplafond lager zou kunnen zijn dan 2 miljoen’, zegt Van Kooten.

 

Een woordvoerder van VWS bevestigt dat er meerdere ‘informerende’ gesprekken tussen de gemeenten en het ministerie zijn geweest, maar benadrukt dat daar nooit een budget is afgesproken. Volgens haar wordt tijdens dergelijke bijeenkomsten in grote lijnen gesproken over de evenementenregeling en de voorwaarden waarbinnen subsidie kan worden aangevraagd. ‘Een subsidie aanvragen is één ding, toekennen is een tweede. Pas nadat de aanvraag formeel is ingediend wordt de hoogte van de financiële bijdrage bepaald en vastgelegd.’

 

Laat

 

Eind december werd de subsidieaanvraag van Amsterdam, Utrecht en Middelburg door VWS formeel in behandeling genomen. In februari hoorden de drie Giro-gemeenten ‘via via dat we niet op 2 miljoen moesten rekenen’, zegt Martijn van Hulsteijn, projectleider Giro d’Italia bij de gemeente Utrecht. Erg laat, vinden de drie steden. Ze hadden graag eerder van het ministerie gehoord dat de subsidie waarschijnlijk aanzienlijk lager zou uitvallen. De voorbereidingen voor de organisatie van de Giro waren namelijk al in volle gang. Er moesten bijvoorbeeld dranghekken worden besteld, en wegen worden afgesloten.

 

De Middelburgse wethouder De Vries: ‘Je moet tijdig verplichtingen aangaan en contracten afsluiten. Het ministerie begrijpt toch wel dat je maanden van tevoren moet beginnen?’ Door de lagere subsidie zal Utrecht volgens Van Hulsteijn de ambities rond de organisatie naar beneden bij moeten stellen. ‘Wat je extra had willen doen om het fietsen op de kaart te zetten, kan nu niet.’

 

De gemeente heeft in februari ‘direct actie ondernomen’, zegt Van Hulsteijn. Hij benadrukt dat de Giro ondanks de financiële tegenvaller een ‘fantastisch evenement’ wordt. ‘De toef is misschien wat minder groot, maar er zit nog altijd slagroom op de taart.’ Verantwoordelijk wethouder in Amsterdam Carolien Gehrels (PvdA) noemt de ‘tegenvallende subsidiebijdrage’ van VWS in een brief aan de gemeenteraad ‘uitermate teleurstellend’.

 

Maar de financiële domper valt op te vangen binnen de post onvoorzien, aldus Gehrels. ‘We hoeven niets te laten wat we willen, er hangt geen Giro-vlag minder om in de stad’, zegt een woordvoerder van de gemeente in een toelichting. Volgens hem hoeft Amsterdam niet op zoek naar extra sponsors.

 

Middelburg komt volgens wethouder De Vries wel in grote problemen. ‘Het weerstandsvermogen van Middelburg met 48.000 inwoners is veel lager dan van de grote steden. Bovendien komt de koningin hier straks ook nog op bezoek.’ De Vries noemt het ‘heel verwonderlijk’ dat het ministerie zo lang heeft gewacht met de beschikking. ‘Minder dan 40 dagen voordat hier de eerste renners over de streep komen.’

 

Andere rondes

 

Maar hadden de ambtenaren van de gemeenten niet zelf nadrukkelijker naar de hoogte van het maximale subsidiebedrag moeten vragen? Voor de Vuelta, de Spaanse wielerronde die afgelopen zomer meerdere Drentse gemeenten aandeed, verstrekte het ministerie vorig jaar 612 duizend euro subsidie.

 

Rotterdam houdt voor de start van de Tour de France in juli rekening met een bedrag tussen de 6 en 7 ton, zegt Hans Zoethoutmaar, projectmanager bij Rotterdam Topsport. En ook voor het WK turnen, dat in oktober in Ahoy wordt gehouden, rekent hij op een bedrag van ‘dezelfde orde van grootte’. Waarom zou de Giro een drie keer zo hoog bedrag ontvangen als twee andere internationale wielerrondes?

 

D66 in de Utrechtse gemeenteraad vraagt zich af of verantwoordelijk wethouder Harm Janssen (CDA) de toezegging van VWS niet door ‘een roze bril’ heeft bekeken. De wethouder bestrijdt dat, en laat weten dat de begroting van het wielerevenement binnen het door de raad verstrekte budget zal blijven. Overigens moet VWS de begroting van de drie gemeenten nog goedkeuren. Als die niet sluitend is, zal het ministerie samen met de evenementorganisator nog eens kritisch naar de kosten en inkomsten kijken. Een begroting moet op orde zijn om een subsidie te kunnen ontvangen.

 

Dat drie steden bij de organisatie van de Giro betrokken zijn maakt de kans op misverstanden groter. Omdat gemeenten niet direct bij het ministerie subsidie mogen aanvragen, werd de aanvraag voor de Giro gecoördineerd door wielerunie KNWU. Hans Zoethoutmaar van Rotterdam Topsport denkt dat wellicht mede daarom een ‘kink in de kabel’ heeft kunnen komen.

 

Voor ‘Le Grand Départ’ van de Tour heeft de gemeente Rotterdam - weliswaar via een aparte stichting - zelf de aanvraag ingediend. ‘Eén op één met VWS, in goed en transparant overleg’, zegt Zoethoutmaar. De KNWU wil niet op de kwestie ingaan, meldt een manager van de wielerunie, die bij de gesprekken met het ministerie betrokken was.

 

Ambities

 

De Middelburgse wethouder De Vries blijft erbij dat VWS duidelijker had moeten zijn tegen de gemeenten. De wethouder twijfelt nog of hij de beschikking van het ministerie wil aanvechten bij de bestuursrechter.

 

Wethouder De Vries weet dat hij juridisch niet sterk staat, omdat nergens het bedrag van 2 miljoen schriftelijk is vastgelegd. Maar hij vindt wel dat de hele kwestie slechte reclame is voor de topsportambities van Nederland. ‘Ik lees overal dat de Olympische Spelen, het WK en andere topsportevenementen moeten worden binnengehaald. Die ambitie blijkt hier niet uit.’

 

De gevolgen voor de ambities van Nederland om in 2018 het WK voetbal en in 2028 de Olympische Spelen te organiseren zijn echter beperkt, denkt Geert Slot. Hij is woordvoerder van NOC*NSF en Olympisch Plan, dat onder voorzitterschap van Ivo Opstelten Nederland naar een Olympisch niveau wil tillen. Het misverstand rond de subsidie voor de Giro beschouwt Slot niet als ‘teleurstellende voorbode’. Wel zijn in de toekomst grotere investeringen van het Rijk nodig om de ambities waar te maken, meent de woordvoerder van NOC*NSF. Het bedrag zal moeten groeien naar jaarlijks zo’n 20 à 25 miljoen euro.

 

Iedereen kijkt volgens Slot daarom met bijzondere belangstelling naar de komst van een nieuw kabinet. Wat zijn de topsportambities in een tijd dat fors bezuinigd moet worden? ‘In totaal gaat er nu ongeveer 1 procent van de begroting van VWS naar sport. Internationaal vergeleken is dat weinig’, zegt Slot.

 

Visitekaartjes

 

‘In Nederland willen we voor een dubbeltje op de eerste rang zitten’, constateert Hans Zoethoutmaar van Rotterdam Topsport. ‘We willen vooraf tot op de euro aantoonbaar hebben of geïnvesteerd geld wordt terugverdiend, maar vergeten daarbij een waarde toe te kennen aan het maatschappelijk effect van dergelijke evenementen.’

 

Nederland moet het volgens Zoethout niet hebben van de financiën. ‘Dan leggen we het af ten opzichte van tal van landen.’ Maar qua organisatievermogen en infrastructuur maakt Nederland toch een ‘goede kans’ om de Olympische Spelen en het WK voetbal binnen te halen, denkt Zoethoutmaar. Ook is volgens hem een track record van in Nederland gehouden topsportevenementen nodig. In het Olympisch Plan 2028 staat de ambitie beschreven om tot 2020 130 EK’s en WK’s te organiseren, ruim 60 procent meer dan in de periode 1996 tot en met 2007.

 

‘Nationaal gezien hebben deze evenementen een economische en maatschappelijke waarde, internationaal gezien versterken we onze positie als evenementenland’, aldus het plan. In 2014 moet het WK hockey in Den Haag worden gehouden, twee jaar later het EK atletiek in het Olympisch Stadion. ‘Visitekaartjes voor Nederland’, zegt Geert Slot van NOC*NSF. Over mogelijke rijkssubsidie is nog niets bekend.

 

Ronde in Nederland

 

Een klein jaar geleden werd bekend dat de Giro d’Italia naar Nederland zou komen. Opnieuw, want in 2002 was Groningen al startplaats van de wielerronde. In Rome ondertekenden de wethouders Gehrels (Amsterdam) en Janssen (Utrecht) vorig jaar trots overeenkomsten met de organisatie van de Giro. Op zaterdag 8 mei aanstaande begint de Giro met een ploegentijdrit in het centrum van Amsterdam. Een dag later start een etappe op het Museumplein, die eindigt in Utrecht. Maandag 10 mei vertrekt het peloton van de Amsterdamse Zuidas om te finishen in Middelburg.

 

4,7 miljoen voor top

 

Voor het ondersteunen van topsportevenementen is jaarlijks 4,7 miljoen euro beschikbaar. Het ministerie van VWS ondersteunt alleen de organisatie van Europese en Wereldkampioenschappen, alsmede de organisatie van een Olympisch en/of Paralympisch kwalificatietoernooi. Er komen alleen takken van sport in aanmerking ‘waarin de Nederlandse atleten tot de wereldtop behoren of daar binnen 4 jaar zicht op hebben’, aldus een VWS-woordvoerder.

 

Daarnaast kan de minister gebruik maken van zijn ‘discretionaire bevoegdheid’ om een ander type evenement aan te wijzen als topsportevenement. Na deze aanwijzing kan bij het ministerie een subsidieverzoek worden ingediend. De start van de Vuelta 2009 in Drenthe was zo’n evenement. Dit jaar zijn de start van de Giro d’Italia en de Tour de France dat ook. Het EK hockey (mannen en vrouwen) en het WK squash (vrouwen) zijn twee topsportevenementen die met een financiële bijdrage van VWS in 2009 in Nederland werden gehouden.

 

Dit jaar steunt het ministerie het WK aangepast zwemmen en het WK turnen financieel. Voor de organisatie van het WK tafeltennis en het WK baanwielrennen in 2011 heeft het ministerie inmiddels al geld beschikbaar gesteld. Ook het WK wielrennen 2012 in Limburg komt in aanmerking voor subsidie.

 

Opbgrengst ongewis

 

Amsterdam trekt voor de organisatie van de Giro zo’n 5 miljoen euro uit, Utrecht begroot circa 2,5 miljoen euro en Middelburg schat de kosten op ruim 2 miljoen. Nu de gemeenten minder geld van VWS krijgen ontstaat een tekort op de begrotingen. De opbrengst van het wielerevenement is ongewis. Wethouder Gehrels denkt dat de Giro Amsterdam zo’n 25 miljoen euro zal opleveren.

 

Het resultaat van de sportevenementen gaat meestal naar derden, zoals het bedrijfsleven en de horeca. Groningen leed met de organisatie van de start van de Giro in 2002 4 ton verlies. De Ronde van Spanje leverde Drenthe vorig jaar zo’n 12 miljoen euro op. Dat kwam vooral de horeca in plaatsen als Westerbork en Grolloo ten goede.