Zak snoep

Wat zou u doen als u nu te horen krijgt dat u volgend jaar extra geld krijgt? U zou nu alvast een beetje extra uitgeven, u zou volgend jaar wat extra uitgeven, en u zou daarna ook nog een beetje extra uitgeven.

Twee Noorse economen, professor Jørn Rattsø en professor Lars Erik Borge van de universiteit in Trondheim hebben uitgezocht wat gemeenten het beste kunnen doen als ze te horen krijgen dat ze volgend jaar extra geld van het rijk krijgen. En raad eens?

Jazeker, het beste wat ze daarmee kunnen doen is nu alvast een beetje extra uitgeven, volgend jaar wat extra uitgeven, en ook daarna nog een beetje extra uitgeven. Voor die conclusie hoef je geen academische graad in de openbare financiën te hebben. Verstandige gemeenten besteden een extraatje niet meteen maar geleidelijk. Een kind weet al dat hij langer van een zak snoep van opa en oma geniet als hij niet alles in een keer in zijn mond propt maar af en toe een snoepje uit de zak haalt. Geen opa en oma die eisen dat de zak snoep op is als ze weer naar huis gaan.

En toch, en toch is die wijsheid nog niet doorgedrongen bij onze ministeries… Als ministeries iets extra’s geven aan de gemeenten voor een bepaalde activiteit, dan eisen ze dat de gemeenten dat geld in een bepaalde, korte periode besteden. Vrij vertaald: snel opeten die zak snoep! En als gemeenten, vooruitlopend op dat extraatje, al een deel daarvan besteed hebben, dan telt dat voor het rijk vaak niet mee. Voor het rijk telt dus niet de beste besteding van dat extra geld - dat wil zeggen een geleidelijke besteding - nee, zwaarder telt of het rijk het administratief kan boeken als resultaat van dat extra geld.

Rattsø en Borge onderzochten ook hoe belangrijk het is als het rijk op tijd aankondigt dat er extra geld voor een bepaalde taak komt. Hun conclusie: gemeenten hebben er belang bij als extra geld op tijd wordt aangekondigd, maar het rijk heeft er juist belang bij om extra geld onverwachts te laten komen. De reden?

Dan kunnen de gemeenten niet al geld gaan uitgeven voordat het rijk het begint te tellen als resultaat van dat extraatje. Resultaten doen er blijkbaar niet toe als het rijk ze niet kan tellen. Liever een wat minder resultaat dat helemaal wordt geteld, dan een beter resultaat dat het rijk niet kan tellen. Als het aan onze ministeries ligt mogen kinderen snoepjes alleen maar opeten als opa en oma dat zelf kunnen zien.