Achter de feiten aanlopen

‘Als u dan even híer uw handtekening wilt zetten…?’

‘Maar… dat is een blanco vel papier! Waar teken ik dan voor?’

‘Dat vullen we later wel in als we meer informatie hebben. Vertrouwt u me nu maar.’

De kadernota of perspectiefnota vormt in gemeenteland de start van een nieuwe jaarcyclus. Met de kadernota bepaalt de gemeenteraad als hoogste orgaan de koers en richting voor de begroting van volgend jaar (en de jaren daarna). Besluitvorming door de gemeenteraad over die kadernota is daarmee nogal relevant: hier zijn de principes aan de orde waarmee politieke wensen worden vertaald naar de uitvoering.

In menig gemeente wordt nu voorgesteld om kadernota ‘beleidsarm’ te houden. Op het oog zijn er voldoende redenen voor ambtenaren om te adviseren het belangrijkste planningsdocument ‘beleidsarm’ te houden. Er zijn net verkiezingen geweest, het college is net wel/net niet gevormd, de vertaling van het coalitieakkoord moet nog gedaan worden, de prioriteiten uit het raadsakkoord zijn nog niet uitgekristalliseerd …

Dit vertaalt zich politiek in doodtij. De begrotingen voor dit verkiezingsjaar waren ook al rotjes in de regen (‘beleidsarm’) omdat nu eenmaal niemand de nieuwe koers na verkiezingen kan voorspellen.

Nu voorstellen om slechts de hoogstnoodzakelijke wijzigingen als richting mee te geven voor de begroting van 2023, is de gemeenteraad onnodig buitenspel zetten. Verwerking meicirculaire (Hoera! Meer geld tot 2026!), indexering, aanpassing van de belastingmix. Met als boodschap dat de rest later wel komt. Dan heeft zo’n zomers debat over de kaders ook weinig zin, toch?

Toch wel. Gemeenteraden hebben geen nieuw college nodig om het politieke stuur te pakken. Ik richt me maar even tot alle versgekozen gemeenteraadsleden: u laat zich in het pak naaien als u akkoord gaat met een beleidsarme kadernota. Of u nu tot de oppositie gerekend kan worden of tot de coalitie, of hebt bijgedragen aan een raadsbreed akkoord: hier moet u een dikke streep in het zand zetten.

Politieke wensen moeten, om te kunnen worden uitgevoerd, vertaald worden in de planning- & controlcyclus. Deze carrousel draait altijd door. Met het vaststellen van de kader- of perspectiefnota markeert de gemeenteraad het begin van een nieuwe ronde. Zeker aan het begin van een raadsperiode is het dé kans om koers en richting voor de komende vier jaar vast te leggen. Waar liggen de prioriteiten en waar landen die? Moet er worden bezuinigd en zo ja, waar dan? Wat betekent het eventueel afgesloten raads- en/of coalitieakkoord voor de rest van de gemeentelijke plannen en projecten? En is dat aanvaardbaar?

U heeft twee opties: of u verlangt van het college dat de ambtenaren alles op tijd in beeld brengen en voert nog voor het zomerreces een debat over een volwaardige kadernota, of u geeft college en ambtenaren nog iets meer tijd en voert dat debat over die volwaardige kadernota net ná het zomerreces. Een en ander zal ook afhankelijk zijn van de situatie in uw gemeente.

Het is belangrijk, zo niet vitaal, dat de gemeenteraad zichzelf dat goede gesprek gunt. Het is waar politieke sturing de rauwe realiteit raakt. En door te accepteren dat de realiteit nog even door mag draaien zonder die sturing, zet de gemeenteraad feitelijk een handtekening op een blanco vel papier. Met vier jaar lang achter de feiten aanlopen als gevolg.