Waardeloos onderzoek

Ministeries blijken veel vaker de registratie van gedetacheerden en de aan hen verstrekte vergoedingen niet op orde te hebben. Vergoedingen worden verstrekt zonder overleg met de internationale organisatie, wat doorgaans niet is toegestaan. De regelgeving voor pensioenen wordt slecht nageleefd, pensioenpremies worden na afloop van de detachering vaak niet terugbetaald, wat wel de bedoeling is. Ruim 40% van de gedetacheerden blijkt voor bijna 2,5 miljoen euro ten onrechte pensioenbijdragen te hebben genoten.

Pijnlijk is dat dit rapport alleen nog maar over de 184 gedetacheerden gaat die sinds 2002 zónder bezoldiging zijn geplaatst, over de wel bezoldigden volgt later dit jaar een rapport. Natuurlijk heeft het kabinet direct toegezegd dat voortaan de procedure wél gevolgd gaat worden en dat vergoedingen pas worden verstrekt na goedkeuring van de internationale organisatie. Zelfs bestaat het voornemen om ten onrechte genoten pensioenpremies te gaan terugvorderen. En toch. Waarom is dit onderzoek waardeloos?

Niet in de betekenis dat het niet goed is uitgevoerd of omdat de Rekenkamer een verkeerd thema kiest. Waardeloos is dat zo’n onderzoek ten ene male nódig is. Waardeloos is dat ministeries er blijkbaar nier in slagen de administratieve organisatie en de interne controle van zo’n futiel iets als detacheringen piekfijn te regelen.

Ik zeg dit met enige schroom. Want vaker en eerder heb ik van harte verdedigd dat we in Nederland af moeten van de controlitis. Omdat we onnodig regel op regel, controle op controle stapelen. En dat dit allemaal best eens een beetje minder mag. Juist daarom is het pijnlijk dat een hoogwaardig team van rekenkameronderzoekers kostbare tijd en moeite moet besteden aan zo’n ieniemienie onderwerp als de vergoeding van gedetacheerd personeel.

Wie heeft hier nu gefaald? De personeelsafdelingen? De interne controleurs? De accountants? Of is hier geen sprake van snurken, maar zijn willens en wetens de regelingen royaler gebruikt dan naar de letter van de wet? Is het niet juist ook in het belang geweest van de uitgezonden ambtenaren dat ze een bovenwettelijke of ongeoorloofde vergoeding kregen? Want de teneur van het rapport is dat men er bijna altijd béter uitsprong dan de regel mogelijk maakte.

Als dat zo is, is de sleutel tot de oplossing misschien ook daar te zoeken. Ambtenaren die zich er niet ook zelf dubbel en dwars van vergewissen dat de toegepaste regels adequaat zijn, zouden daarvoor zelf moeten opdraaien. Zoals de fiscus een boete uitdeelt bij onjuiste aangifte, of zoals Herfkens gratis publiciteit kreeg, zou openbaarheid bij moedwillige overtredingen hier ook louterend kunnen werken. Dan zijn er geen batterijen controleurs nodig of peperdure onderzoeken van de Rekenkamer. Noblesse oblige