Rijk trekt stadspeuter voor

Vooral kinderen in grote steden profiteren van educatieve programma’s in het onderwijs. Vaak gaat het ook nog eens om de kansrijkere kinderen.

Tussen gemeenten bestaan grote verschillen in de aantallen kinderen die voor- en vroegschoolse educatie (vve) volgen en het budget per leerling. In het algemeen geldt: hoe groter de gemeente, hoe lager de drempel om peuter­educatie te volgen en hoe meer budget per kind voorhanden is. Van het landelijke budget slorpen Amsterdam en Rotterdam zo samen al 30 procent op. Een kleine gemeente als Boxmeer moet het met 1.500 euro per peuter doen.

360 miljoen voor gemeenten

Gemeenten krijgen jaarlijks 360 miljoen euro van het ministerie van Onderwijs om voor peuters die een taal- of ontwikkelingsachterstand dreigen op te lopen een vve-plaats te creëren. Dat geld wordt verdeeld op basis van het aantal kinderen met laagopgeleide ouders, maar gemeenten bepalen zelf welke peuters ze in aanmerking laten komen voor vve.

Forse scheefgroei

Eind juni liet staatssecretaris Dekker de Tweede Kamer weten dat hij de beschikbare middelen eerlijker wil verdelen. Nu krijgen de 37 grote gemeenten jaarlijks 95 miljoen euro extra, bovenop het reguliere budget van 260 miljoen. Een gerichte investering omdat de helft van de kinderen met een risico op een taalachterstand in de G37 woont. Omdat bij de verdeling van het budget van bovendien wordt uitgegaan van schoolgewichten uit 2009 die afwijken van de actuele cijfers is er sprake van een forse scheefgroei.

Voor een kind met een taalachterstand is in Emmen 5.976 euro beschikbaar, terwijl buurgemeente Coevorden – die niet tot de G37 hoort – maar 3.281 euro krijgt. Maar ook binnen de G37 zijn er forse verschillen. Leeuwarden krijgt maar liefst 9.591 euro per zogeheten leerlinggewicht, terwijl Lelystad het met 5.217 euro moet doen.

Beperkt budget

Dat leidt tot rechtsongelijkheid. Terwijl kleine gemeenten met het beperkte budget dat ze hebben niet in staat zijn een vve-aanbod te creëren, hebben grote gemeente soms meer vve-plekken dan doelgroepkinderen, betoogt Dekker in zijn brief. In Amsterdam valt 40 procent van de vve-kinderen buiten de doelgroepdefinitie die in de hoofdstad gebruikt wordt; in Utrecht geldt dat voor 21 procent van de peuters.

Geld dat bedoeld is om achterstanden te bestrijden, komt dus terecht bij kinderen die al voldoende kansen hebben. Terwijl er doelgroepkinderen zijn die helemaal niet naar een peuterspeelplaats of voorschool kunnen. Daarom wil Dekker dat een groter deel van het beschikbare budget naar de kleine gemeenten gaat, zodat elk kind met een dreigende taalachterstand een vve-programma kan volgen, ongeacht waar het woont. Een voorschool voor alle peuters heeft bij hem voorlopig geen prioriteit.

Risico ongelijkheid

ITS-onderzoeker Geert Driessen van de Radboud Universiteit Nijmegen vindt een voorschool voor alle peuters ook geen goed idee. Als er geen maatwerk wordt geleverd profiteren kinderen uit gegoede milieus daar waarschijnlijk meer van dan de kinderen waarvoor het onderwijsachterstandenbeleid oorspronkelijk is opgezet. ‘Met een generiek aanbod voor alle kinderen loop je het risico de kansen­ongelijkheid juist groter te maken.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 16 van deze week.