Rechtmatigheid wordt zaak van B&W

Colleges van burgemeester en wethouders moeten straks zelf een rechtmatigheidsverantwoording gaan afgeven over de jaarrekening. Achter ‘het moet van de accountant’ kan de wethouder zich dan niet langer meer verschuilen.

De nieuwe werkwijze geldt vanaf het boekjaar 2021. Nu is het nog zo dat externe accountants bij de jaarrekening van een gemeente een controleverklaring verstrekken met een oordeel over de getrouwheid en rechtmatigheid. Dat tweede oordeel, over de rechtmatigheid, verdwijnt. Het wordt de taak van het college zelf om zich daarover te verantwoorden.

Governance
‘Het is merkwaardig dat een accountant aan de raad rapporteert over de rechtmatigheid van de jaarrekening van de gemeente’, stelt Peter Verheij, SGP-wethouder in Alblasserdam en vice-voorzitter van de commissie Financiën van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). ‘Ik was er altijd al voorstander van om dit door colleges van burgemeester en wethouders te laten doen.’ Colleges zijn zelf verantwoordelijk voor de rechtmatigheid. Dat wordt nog eens onderstreept wanneer zij zelf een rechtmatigheidsverantwoording afgeven en niet de accountant, vindt Verheij. ‘Hierdoor komt de governance wat mij betreft beter in elkaar te zitten.’

Logische stap
Accountant Martine Koedijk, voorzitter van de sector lokale overheden bij PwC, noemt het ‘een logische stap’ om colleges verantwoording te laten afleggen over de rechtmatigheid. ‘Het college is verantwoordelijk voor het rechtmatig handelen. Nu geven wij daar als accountants een verklaring bij. Daardoor lijkt het soms alsof de accountant verantwoordelijk is.’

Wetswijziging
Het is ook de manier waarop de rijksoverheid werkt; in de jaarverslaglegging van een departement zegt de minister zelf iets over de rechtmatigheid. Het ministerie van Binnenlandse Zaken werkt aan een wetswijziging met betrekking tot de rechtmatigheid in jaarrekeningen van gemeenten. Ook komt er een model voor gemeenten, zodat helder is wat de rechtmatigheidsverantwoording minimaal moet inhouden. Volgens de VNG kan het nog tot medio 2019 duren voordat duidelijk is wat precies onder de rechtmatigheidsverantwoording moet vallen en wat niet.

Eigen vlees
De nieuwe werkwijze betekent dat colleges meer ruimte krijgen om uit te leggen welke afweging ze gemaakt hebben. ‘Dat is voor mij ook een argument om hiervoor te zijn’, zegt wethouder Verheij. Nu kan een college binnen een bepaalde foutmarge ook doelmatigheid laten prevaleren boven rechtmatigheid, maar straks is er meer gelegenheid om dat uit te leggen. Betekent dit dat het college straks de slager is die zijn eigen vlees keurt? ‘Nee’, zegt Koedijk. ‘De externe accountant komt er nog steeds aan te pas. We geven straks geen rechtmatigheidsverklaring meer, maar nog wel een getrouwheidsverklaring.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 1 van deze week (inlog)