Centrumsteden: kom door met nieuw gemeentefonds

1 januari 2023 en geen dag later. Verder uitstel van de herverdeling van het gemeentefonds is volgens 13 centrumsteden niet te verkopen. En dan met name niet aan gemeenten die al zo lang te weinig geld kregen van het rijk.

Dat is de boodschap van Apeldoorn, Arnhem, Breda, Den Bosch, Ede, Eindhoven, Enschede, Helmond, Maastricht, Nijmegen, Tilburg, Venlo en Zwolle aan de Tweede Kamerleden die zich komende donderdag buigen over het voornemen van het ministerie van Binnenlandse Zaken de herijking van het gemeentefonds met ingang van 1 januari 2023 in te voeren. Gemeenten uit de noordelijke provincies Friesland en Groningen drongen vorige week juist aan op uitstel. Anders dan de genoemde centrumsteden gaan zij er in het gemeentefonds-nieuwe-stijl financieel op achteruit.

Onwelgevallige uitkomsten

In het nieuwe verdeelmodel kunnen gemeenten met een zogeheten centrumfunctie meer rijksgeld tegemoet zien. In dat opzicht is het nieuwe model volgens de centrumsteden goed te begrijpen, ‘maar zijn de uitkomsten niet altijd voor iedereen welgevallig.’ Het baart ze wel zorgen dat de positie van steden met een centrumfunctie telkens opnieuw ter discussie wordt gesteld. ‘Naar onze mening is in de verschillende onderzoeken de problematiek en de bijbehorende kosten voor centrumsteden pregnant naar voren gekomen’, aldus de centrumsteden.

Aanvullend onderzoek

Veel nadeelgemeenten dringen dan ook aan op aanvullend onderzoek. Niet opportuun, aldus de centrumsteden. ‘Meer onderzoek leidt niet per definitie tot meer inzicht en belangrijker nog: er zullen hoogstwaarschijnlijk dezelfde resultaten uit komen.’ Wel dient er in hun ogen een breed onderzoek te komen naar de grootstedelijke problematiek bij gemeenten, zonder dat het een opschortende werking heeft voor de invoeringsdatum van het nieuwe verdeelmodel.

Vangnetregeling

De centrumsteden zeggen evenwel niet blind te zijn voor de gevolgen van de invoering van het nieuwe verdeelmodel voor bepaalde regio’s. Daarom pleiten ze voor een vangnetregeling voor gemeenten die bovenmatig worden getroffen. ‘Al achten wij het ook niet ondenkbaar dat bepaalde problematiek niet via de herijking van het gemeentefonds kan worden opgelost en buiten het verdeelstelsel om een oplossing vraagt’, aldus de centrumsteden.

Op donderdag 7 april staat de herijking van het gemeentefonds geagendeerd in de commissievergadering Financiën decentrale overheden en versterking lokaal bestuur.