Tussen realisme en stoerheid

De Keynesiaanse boodschap van links is dat de overheid vooral niet te snel en te diep moet snijden. Trekt de overheid te resoluut de broekriem aan, dan lopen werkloosheid en uitgaven snel verder op, omdat de particuliere sector het stokje nog niet overneemt. Ombuigingen van tien miljard en meer verergeren in deze visie de crisis. Doseren en een scherp oog houden op de conjunctuur is de linkse sleutel tot herstel, zelfs als hierdoor de staatsschuld nog wat verder oploopt.

Het is een realistische boodschap, die veel kiezers zal aanspreken. Zeker de middenklasse. In deze groep komt werkloosheid dichterbij en velen vrezen voor aantasting van het opgebouwde spaarpotje of zelfs de eigen woning. De boodschap van rechts is dat hard bezuinigen weliswaar pijnlijk is, maar goed verdedigbaar. Voor deze strikte bezuinigingsfilosofie valt wat te zeggen, ondanks de aanhoudende laagconjunctuur.

Wanneer de overheid diep in eigen vlees snijdt, heeft dat een tweeledig effect, zo leert een recente landenstudie van zakenbank Goldman Sachs. Ten eerste scheppen omvangrijke bezuinigingen duidelijkheid voor particulieren en bedrijfsleven. Het kost hen zekerheden zoals subsidies en toekomstige uitkeringen, maar zodra het totaalpakket bekend is en het verlies genomen, groeit het vertrouwen in de toekomst. Snel hierna blijkt men weer te gaan consumeren en investeren. Bovendien wordt een land dat scherp en doortastend in eigen vlees snijdt beloond op de kapitaalmarkt met een lagere rente op uitstaande leningen.

Voordat links dit kunstje imiteert en denkt met belastingverhogingen uit de rode cijfers te komen, zo werkt het helaas niet. Alleen echte ombuigingen hebben effect op vertrouwen en de kapitaalmarkt, belastingverhogingen niet. Waarschijnlijk wordt er een weg in het midden gevonden. Ten eerste, omdat we ook nu weer een vrij brede coalitie zullen krijgen met partijen uit beide kampen. Ten tweede, omdat diverse voorstellen vooral politieke retoriek lijken. De miljarden aan besparingen op de overheidsorganisatie noemen velen al boterzacht.

De echte hoop is gevestigd op de groei van de wereldhandel. Alleen een aantrekkende economie schept een basis voor snelle coalitievorming. Als de ramingen wat aantrekken, vindt links een motivatie om meer om te buigen. De werkgelegenheid en belastingontvangsten lopen dan immers vanzelf wat op en de overheid hoeft iets minder aanjager van de economie te zijn. Rechts kan er een alibi aan ontlenen om de scherpste kantjes van haar voorstellen af te halen. Overigens is ook 12 tot 14 miljard ombuigen nog veel. Er blijft wat te kiezen, kortom.