Te hard van stapel

De schatkist misbruiken als nationale zak van Sinterklaas. Cadeautjes weggeven. ‘Dat is schokkend hoor’, zou VVD’er Boekestijn zeggen, als hij mocht. Wat is er mis? De tijdelijke overname van Fortis/ABN en de omvangrijke bankensteun door Wouter Bos lijkt voor PvdA’ers het startsein voor nieuwe tijden.De overname van Fortis voor 17 miljard, de 10 miljard voor steun aan banken en verzekeraars en de 200 miljard kredietfaciliteit van Wouter Bos maakt bij PvdA’ers veel los. Natuurlijk, vanaf het begin heeft Bos benadrukt dat zijn interventies uitzonderlijke maatregelen zijn van een uniek en tijdelijk karakter. Maar de geest lijkt uit de fles.

Eerst was het de faux pas van Aboutaleb, Spekman en Tang, die te lichtvaardig hun partijgenoten deden voorkomen dat hun partij de minima een kerstpresentje van 50 euro bezorgden. De schatkist als campagnekas. Daarna rammelde Flip de Kam aan de poort die zich liet inspireren door Amerika. Daar krijgen alle belastingbetalende Amerikanen binnenkort van de eigen overheid een dikke vette cheque. En dat zou hier ook moeten, vindt hij. Alle volwassen burgers moeten nog voor de kerst een cheque krijgen van 500 euro. Dat kost 6 miljard, 1 procent van het BBP. Maar, zegt De Kam, de crisis rechtvaardigt een stevige aanpak.

Tja, Keynes was natuurlijk niet gek. Maar het probleem met actief stimulerend overheidsbeleid op zijn Keynesiaans is dat er tegenover moet staan dat in goede tijden te royaal opgevoerde bestedingen worden omgebogen. Dan moet de PvdA in goede tijden eens niet willen indexeren voor minima, moet De Kam pleiten voor belastingverhoging en moeten te rijke lokale overheden het geld teruggeven aan de burger in plaats van te parkeren op hoogrentende rekeningen.

Maar daar zit de zwakke schakel. Uitgavenplannetjes in slechte tijden lijken onomstreden, wie zou er geen 500 euro per persoon willen ontvangen? Maar als in goede tijden wordt nagelaten de broekriem aan te trekken, kunnen we ook maar beter deze socialistische kerstcadeautjes achterwege laten. Ook electoraal is het onverstandig. Bos en zijn partij worden nu in de peilingen niet beloond omdat ze gekke uitgavenplannetjes smeden, maar omdat ze de rust bewaren en de ergste rampspoed keren.

Maar als na de komende economische crisis in 2009 en misschien 2010 de rust weerkeert en de economie weer opkrabbelt, is de beste verkiezingsinzet te laten zien dat het beoogde overschot van 1 procent op de rijksbegroting in 2011 ook echt is gerealiseerd. En dat is aan de ene kant nodig ook, de vergrijzing gaat gewoon door, en aan de andere kant moeilijk genoeg. Want belastingen en misschien zelfs gasopbrengsten zullen gaan tegenvallen en de oplopende werkgelegenheid vergt hogere uitgaven.

Als de overheid voorgenomen investeringen gewoon doorzet en toch een overschot weet te realiseren, is dat het beste voor het land en ook de beste verkiezingsstrategie voor de PvdA. Er is geen reden voor roekeloosheid, maar behoefte aan chirurgisch precisiewerk. Uitzonderlijke tijden vragen om uitzonderlijke maatregelen, niet om opportunistisch gedrag.