Beer & huid

Zou het er dan toch van gaan komen, een groter eigen belastinggebied voor gemeenten? Als je de verkiezingsprogramma’s mag geloven, lijkt er zich een meerderheid voor af te tekenen. Zelfs de VVD is voor, de partij die zo’n tien jaar geleden gemeenten de helft van de belastinginkomsten afpakte door het gebruikersdeel van de ozb te schrappen.

Verruiming van het lokaal belastinggebied zou in lijn zijn met de adviezen van diverse instanties die de afgelopen jaren zijn uitgebracht. Deze week kwam daar nog een duidelijk advies van de Raad voor de financiële verhoudingen bij. In het kort komt het er op neer dat naarmate gemeenten een grotere mate van beleidsvrijheid hebben, inkomsten uit gemeentelijke belastingen in ruimere mate de hoofdmoot zouden moeten vormen van de totale bekostiging. Ruimte voor oprekking is er.

Ook na verdubbeling van het gemeentelijk belastinggebied van 2 naar 4 miljard euro – in ruil voor een gelijktijdige verlaging van de rijksbelastingen – zal het naar internationale maatstaven nog klein zijn. Kat in het bakkie dus? Ik vrees van niet. In het Rfv-rapport staan twee gewichtige disclaimers. De raad wijst erop dat belastingen voor het rijk een belangrijk instrument vormen in het nationale begrotings- en inkomensbeleid. Dat instrument moet niet teveel aan kracht inboeten door de overdracht van belastingen aan gemeenten. In de tweede plaats waarschuwt de raad ervoor dat te grote verschillen in lokale lasten tot ongewenste verhuisbewegingen van inwoners kunnen leiden. Met dat laatste zal het in de praktijk wel meevallen, maar het gemopper zal niet van de lucht zijn.

We kennen in ons land namelijk een behoorlijk sterke gelijkheidscultuur. Verschillen in lastendruk en voorzieningenniveau tussen gemeenten worden maar moeizaam geaccepteerd. Een andere reden om als gemeenten niet te vroeg te juichen, is de ongewisheid van het formatiespel. In het sterk versnipperde politieke landschap vallen op voorhand weinig garanties te geven over het gestand doen van verkiezingsbeloften. Zelden blijken die hard. Een groter lokaal belastinggebied, hoe gewenst ook, kan zomaar worden weggegeven teneinde een kleine fractie aan boord te krijgen om een kabinet aan een meerderheid te helpen.